21 vị trí tại Cơ quan Y tế Công cộng sắp bị cắt. Ảnh hưởng lớn nhất: quản lý khẩn cấp và y tế công cộng cho người Māori
Công đoàn và chuyên gia cảnh báo mất chuyên môn trọng yếu sẽ khiến New Zealand dễ bị công kích.
Các vị trí then chốt trong y tế công cộng bao gồm ứng phó khẩn cấp, chuẩn bị đại dịch và sức khỏe người Māori đang đứng trước nguy cơ bị loại bỏ tại Bộ Y tế, khi một đợt tái cơ cấu nữa được triển khai ngay trước Giáng sinh.
Hiệp hội Dịch vụ Công (PSA) cảnh báo việc mất chuyên môn và kinh nghiệm sẽ khiến New Zealand “dễ tổn thương” hơn trong bối cảnh rủi ro từ dịch bệnh và thiên tai tiếp tục gia tăng.
Tham vấn về các thay đổi tại Cơ quan Y tế Công cộng – đơn vị cố vấn hàng đầu cho chính phủ về y tế công cộng và sức khỏe tâm thần – sẽ kết thúc trong hơn hai tuần tới, và mọi thay đổi dự kiến có hiệu lực từ tháng 4.
Theo đề xuất tái cơ cấu, 21 vị trí sẽ bị cắt, trong đó bộ phận ứng phó khẩn cấp giảm từ 11 vị trí xuống còn 2, và bộ phận Sức khỏe Công cộng người Māori giảm từ 6 còn 2 nhân sự.
Fleur Fitzsimons, Thư ký quốc gia PSA, cho biết Bộ Y tế đã nói với nhân viên rằng việc cắt giảm không phản ánh chất lượng công việc của họ, vốn “rất quan trọng và có chất lượng cao”.
“Việc mất đi vốn chuyên môn sâu này tại Bộ Y tế cũng là mất mát lớn đối với người dân New Zealand,” bà nói. “Đại dịch COVID cho thấy tầm quan trọng của công tác chuẩn bị và y tế công cộng trong tình huống khẩn cấp. Hàng thập kỷ nghiên cứu cũng chứng minh tangata whenua phải đối mặt với bất bình đẳng sức khỏe ở mọi cấp độ của hệ thống.
“Những thay đổi này hoàn toàn vô lý.”
Đề xuất này tiếp sau các đợt cắt giảm khác trong hệ thống y tế công cộng, bao gồm tại Dịch vụ Y tế Công cộng Quốc gia (NPHS) thuộc Health NZ, đơn vị phụ trách triển khai chương trình tiêm chủng, xử lý dịch bệnh, truyền thông sức khỏe và giám sát chất lượng nước – không khí.
Cơ quan này từng đối mặt nguy cơ mất 55 vị trí, đóng băng 300 vị trí tuyển dụng và bị cắt ngân sách 32 triệu NZD, nhưng được “giảm nhẹ” khi Health NZ công bố đã đạt đủ mức tiết kiệm.
Bộ Y tế cũng đề xuất thay đổi lớn tại văn phòng Sức khỏe tâm thần, phòng chống nghiện và phòng ngừa tự sát, bao gồm giải thể hai vị trí quản lý nhóm và điều chuyển tám vị trí khác.
Fitzsimons cho rằng các động thái này bị thúc đẩy bởi việc “cắt giảm ngân sách liều lĩnh” của chính phủ.
Chuyên gia y tế công cộng lo ngại
Giáo sư Nick Wilson (ĐH Otago) nói các đề xuất cắt giảm là “vô cùng đáng lo” khi nhiều quốc gia đang tăng cường năng lực y tế công cộng để đối phó các mối đe dọa từ đại dịch và biến đổi khí hậu.
“Chúng ta đang đối mặt rủi ro ngày càng tăng từ virus lây lan từ động vật hoang dã, và rủi ro tiếp tục lớn hơn do con người xâm lấn môi trường tự nhiên,” ông nói.
“Chăn nuôi thâm canh khiến virus cúm từ trang trại heo có thể lây sang người. Cùng với đó là lo ngại về công nghệ sinh học và AI tạo ra mầm bệnh mới.
“Là một quốc gia, chúng ta cần đầu tư nhiều hơn nữa vào chuẩn bị đại dịch.”
Ông cũng cảnh báo New Zealand sẽ tiếp tục chứng kiến “nhiều cơn bão như Gabrielle”.
Giáo sư Michael Baker cho biết đại dịch COVID-19 đã chứng minh tầm quan trọng của lực lượng chuyên môn trong lập kế hoạch và ứng phó khẩn cấp.
Việc chính phủ giải thể Cơ quan Y tế Māori Te Aka Whai Ora kèm cam kết giữ nguyên chức năng và chuyên môn trong Bộ Y tế và Health NZ đang bị đặt dấu hỏi, nhất là khi nhóm y tế công cộng Māori tiếp tục bị thu hẹp.
“Đây là mối lo lớn, vì bất bình đẳng sức khỏe của người Māori vẫn còn sâu sắc. Chúng ta cần nhiều chuyên gia để thu hẹp khoảng cách này, không phải ít đi.”
Khiếu kiện tại tòa và mốc thời gian thay đổi
Thứ Hai tới, Tòa án Tối cao Wellington sẽ xem xét đơn kiện của Lady Tureiti Moxon, Tiến sĩ Chris Tooley và Tony Kake, cáo buộc việc giải thể Te Aka Whai Ora vi phạm quyền của người Māori và làm trầm trọng thêm bất bình đẳng.
Tổng Giám đốc Y tế Audrey Sonerson cho biết Bộ Y tế đang tham vấn hai nhóm nhân sự về đề xuất thay đổi và dự kiến cơ cấu mới sẽ có hiệu lực vào tháng 4/2026.
Không có đề xuất cắt giảm đội phòng chống tự sát, nhưng nhóm này sẽ được đưa về “đơn vị trải nghiệm sống” mới.
Trong 11 vị trí của đội ứng phó khẩn cấp, đã có 3 vị trí đang bỏ trống.
Theo rnz.co.nz - Hani Dang