Các cuộc tấn công của Mỹ vào Iran vào cuối tuần qua đã làm leo thang căng thẳng tại Trung Đông, và theo các chuyên gia, điều này đang đặt ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với nền kinh tế New Zealand — đặc biệt là giá xăng và giá trị tài khoản KiwiSaver của người dân.
Trước đó, giới quan sát đã cảnh báo rằng xung đột khu vực chỉ mới tác động nhẹ đến giá dầu. Tuy nhiên, nếu tình hình lan rộng, hậu quả kinh tế sẽ nghiêm trọng hơn nhiều.
Ảnh: Marika KhabaziBrad Olsen, Giám đốc điều hành của Infometrics, cho biết các cuộc tấn công của Mỹ là kịch bản mà nhiều người đã lo ngại.
“Tình hình đã trở nên cực kỳ căng thẳng. Giờ đây, câu hỏi quan trọng là Iran sẽ phản ứng ra sao – và liệu họ có làm theo những gì các cố vấn từng cảnh báo, như những phản ứng mạnh mẽ trước đây hay không.”
Olsen cảnh báo nếu Iran tấn công các tàu Mỹ hoặc cố gắng kiểm soát eo biển Hormuz – tuyến đường vận chuyển dầu quan trọng bậc nhất thế giới – giá dầu có thể tăng vọt.
“Từ đầu tuần tới, thị trường sẽ phải tiêu hóa thông tin này. Nếu tình hình leo thang, đặc biệt liên quan đến vận chuyển dầu, lo ngại về nguồn cung sẽ tăng mạnh.”
Ông cũng cho rằng cổ phiếu trong các ngành công nghiệp quốc phòng có thể tăng giá, và nhiều nhà đầu tư có thể chuyển sang các tài sản "phòng thủ" như cổ phiếu tiện ích.
Việc chính phủ New Zealand điều động máy bay và nhân viên ngoại giao đến khu vực Trung Đông cũng cho thấy mức độ nghiêm trọng của tình hình.
Tác động đến KiwiSaver và giá xăng tại New Zealand
Shamubeel Eaqub, chuyên gia kinh tế trưởng tại Simplicity – một nhà cung cấp KiwiSaver – cho biết người dân có thể sẽ phải đối mặt với những biến động trong thời gian tới.
“Hiện tại, thị trường vẫn khá bình tĩnh. Giá dầu và chứng khoán chưa biến động nhiều, dù căng thẳng đã gia tăng từ trước cuối tuần. Nhưng giờ Mỹ đã can dự, mức độ bất ổn cao hơn hẳn.”
Ông dẫn ví dụ từ chiến tranh vùng Vịnh thập niên 1990, nơi tác động kinh tế chủ yếu đến từ giá dầu và sự bất ổn trên thị trường tài chính. Tuy nhiên, thế giới ngày nay – trong đó có New Zealand – ít phụ thuộc vào dầu hơn trước.
“Không có nghĩa là chúng ta miễn nhiễm, chỉ là mức độ ảnh hưởng sẽ giảm đi.”
Ông lưu ý rằng đồng đô la New Zealand có thể biến động mạnh hơn nếu giới đầu tư chuyển sang trạng thái "né rủi ro". Đồng NZD thường suy yếu trong bối cảnh này – điều này có lợi cho xuất khẩu, nhưng gây thiệt hại cho người tiêu dùng trong nước do hàng nhập khẩu đắt đỏ hơn.
“Thông thường, phải mất 12–18 tháng để các tác động kinh tế từ xung đột địa chính trị lớn lan tỏa đầy đủ. Nhưng tác động ban đầu thường đến rất nhanh – qua tâm lý lo sợ, giá hàng hóa và biến động thị trường tài chính.”
Lời khuyên của ông cho người dân: “Hãy kiên nhẫn và bình tĩnh”.
“Giá dầu – chúng ta không kiểm soát được. Hãy làm những gì bạn có thể để kiểm soát chi phí đi lại. Còn về KiwiSaver, hãy nhớ rằng đầu tư là chuyện dài hạn. Biến động ngắn hạn không phải là vấn đề nếu bạn có chiến lược đúng.”
Lạm phát và rủi ro vĩ mô
Rupert Carlyon, nhà sáng lập Koura KiwiSaver, cho biết rủi ro lớn nhất hiện tại là lạm phát.
“Nếu xung đột lan rộng thành chiến tranh Trung Đông và eo biển Hormuz bị đóng cửa, giá dầu sẽ tăng mạnh, kéo theo mọi chi phí – từ vận chuyển đến nhập khẩu. Ngân hàng Dự trữ sẽ phải rất thận trọng, vì áp lực lạm phát tăng có thể khiến họ ngừng cắt giảm lãi suất.”
Ông cũng dự đoán thị trường sẽ phản ứng tiêu cực khi mở cửa tuần mới, nhưng nhấn mạnh:
“Như những gì đã thấy với xung đột Nga–Ukraine hay Israel–Gaza, thị trường thường phản ứng mạnh với nguy cơ chiến tranh hơn là thực tế chiến tranh. Không cần hoảng loạn.”
Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen