Vào ngày hôm qua, một trận động đất mạnh 8.8 độ richter đã xảy ra ngoài khơi bán đảo Kamchatka, vùng viễn đông nước Nga. Đây là một trong 10 trận động đất mạnh nhất từng được ghi nhận trong lịch sử hiện đại và là trận lớn nhất trên toàn cầu kể từ năm 2011. Chuyên gia địa chấn học Dee Ninis (Úc) và Giáo sư John Townend (ĐH Victoria, New Zealand) phân tích ý nghĩa của trận động đất này – đặc biệt là những bài học dành cho New Zealand.
(Nguồn: Getty)Vì sao Kamchatka thường có động đất cực mạnh?
Ngoài khơi bán đảo Kamchatka là rãnh Kuril-Kamchatka – nơi hai mảng kiến tạo va chạm: mảng Thái Bình Dương đang bị hút chìm xuống dưới mảng Okhotsk. Đây là khu vực hút chìm (subduction zone) – một kiểu ranh giới kiến tạo vốn nổi tiếng với khả năng tạo ra các trận động đất cực mạnh.
Theo các chuyên gia, bề mặt tiếp xúc giữa hai mảng kiến tạo không trơn tru mà thường bị "kẹt". Khi áp lực tích tụ vượt quá sức chịu đựng của lớp đá, năng lượng được giải phóng đột ngột dưới dạng động đất.
Tốc độ chuyển động giữa hai mảng cũng ảnh hưởng lớn đến độ mạnh và tần suất động đất. Ở Kamchatka, mảng Thái Bình Dương di chuyển với tốc độ khoảng 75mm mỗi năm – một tốc độ rất cao, làm tăng nguy cơ xảy ra động đất lớn.
Trước đó, năm 1952, khu vực này từng ghi nhận một trận động đất mạnh 9.0 độ, chỉ cách vị trí hôm qua khoảng 30km.
(Nguồn: The Conversation)New Zealand cũng đang nằm trên một khu vực hút chìm nguy hiểm
New Zealand, giống như Kamchatka và Nhật Bản, nằm trên và giữa hai khu vực hút chìm lớn, đặc biệt là vùng hút chìm Hikurangi chạy dọc bờ biển phía Đông của Đảo Bắc. Theo các nghiên cứu địa chất, Hikurangi có khả năng tạo ra động đất lên tới 9.0 độ, dù trong lịch sử chưa ghi nhận trường hợp nào.
Nếu xảy ra, động đất tại đây sẽ gây sóng thần mạnh, tương tự như những gì từng diễn ra ở Sumatra (2004) hay Nhật Bản (2011).
Sóng thần và dư chấn lan rộng sau trận động đất 8.8 tại Kamchatka
Tâm chấn nằm ở độ sâu khoảng 20km dưới đáy biển – đủ nông để tạo sóng thần. Tsunami đã ảnh hưởng đến các khu vực ven biển như bán đảo Kamchatka, quần đảo Kuril và Hokkaido (Nhật Bản). Cảnh báo sóng thần cũng được phát đi đến các khu vực xa như Hawaii, Philippines, Indonesia, thậm chí là New Zealand và Peru.
Hiện tại, đã có hơn 35 dư chấn lớn hơn 5.0 độ được ghi nhận chỉ trong vòng 6 tiếng sau động đất – và các dư chấn mạnh hơn 7.5 độ vẫn còn có thể xảy ra trong những tuần tới.
(Nguồn: The Conversation)Điều gì xảy ra tiếp theo và bài học dành cho New Zealand
Các nhà khoa học đang theo dõi sát sao vùng Kamchatka do hoạt động địa chấn gia tăng bất thường trong thời gian gần đây – điển hình là trận động đất 7.4 độ xảy ra vào ngày 20/7 vừa qua. Mối liên hệ giữa những cơn địa chấn này đang là chủ đề nghiên cứu sâu rộng.
Tuy nhiên, điều quan trọng rút ra là: khu vực hút chìm luôn tiềm ẩn rủi ro lớn, ngay cả khi chưa có dấu hiệu rõ ràng. Với đặc điểm địa chất tương đồng, New Zealand cần luôn cảnh giác và chuẩn bị trước cho nguy cơ động đất lớn và sóng thần.
Hình minh họa về 'Vành đai Lửa' Thái Bình Dương. Đây là khu vực ranh giới các mảng kiến tạo xung quanh Thái Bình Dương, nơi thường xuyên xảy ra động đất và núi lửa. Vành đai Lửa hình thành khi các mảng kiến tạo xung quanh va chạm và phá hủy Mảng Thái Bình Dương. (Nguồn: Getty)Thông điệp cảnh báo từ các chuyên gia địa chất
“Các trận động đất lớn như thế này xảy ra không thường xuyên, nhưng khi xảy ra sẽ có ảnh hưởng nghiêm trọng ở phạm vi rộng lớn” – GS John Townend, Đại học Victoria (New Zealand).
“Với cấu trúc địa chất tương tự Kamchatka, New Zealand nên xem đây là lời nhắc nhở rằng mối đe dọa động đất lớn không bao giờ biến mất” – Dee Ninis, nhà địa chấn học (Monash University, Australia).
Theo 1news.co.nz – Noo Thuyen