Việc bảo trì hệ thống đường mòn xe đạp nổi tiếng của New Zealand – “Great Rides” – sẽ cần gấp đôi nguồn tài trợ hiện tại trong thập kỷ tới, nếu không muốn một số tuyến bị xuống cấp đến mức mất đi danh hiệu Great Ride.
Các chuyến đi tuyệt vời của đất nước này thu hút khoảng một triệu người đi xe đạp và đi bộ mỗi năm. Ảnh lưu trữ. Ảnh: RNZ / Chris BramwellGóp phần mang lại gần 1 tỷ đô mỗi năm
Các tuyến đường này thu hút khoảng 1 triệu người đi bộ và đi xe đạp mỗi năm, mang lại gần 1 tỷ đô lợi ích kinh tế cho các vùng nông thôn trên khắp đất nước.
Hiện tại, chính phủ đầu tư 8 triệu đô mỗi năm cho chương trình thông qua Quỹ bảo tồn và du khách quốc tế (International Visitor and Conservation Levy), tổng cộng đã đầu tư 129 triệu đô từ năm 2009. Các hội đồng địa phương cũng đã đóng góp ít nhất 60 triệu đô vào hệ thống này.
Tuy nhiên, theo một tài liệu từ Bộ Kinh doanh, Đổi mới và Việc làm (MBIE) được RNZ tiết lộ theo Đạo luật Thông tin Chính thức, ước tính cần 160 triệu đô trong vòng 10 năm tới để bảo trì và nâng cấp hệ thống này – gấp đôi mức ngân sách hiện tại.
Không có cơ chế thu phí từ người dùng
Geoff Gabites, chủ sở hữu của NZ Cycle Journeys – công ty cung cấp dịch vụ cho thuê xe và vận chuyển hành lý trên 5 tuyến đường – cho biết các đường mòn hiện vẫn “có thể sử dụng tốt”, nhưng cần được tái tạo mặt đường sớm. Việc bảo trì chủ yếu do các hội đồng địa phương chịu trách nhiệm, riêng ba tuyến thuộc quản lý của DOC (Bộ Bảo tồn).
Khác với hệ thống Great Walks được DOC quản lý toàn diện (bao gồm cả nhà nghỉ mang lại nguồn thu), hệ thống Great Rides không có cơ chế thu phí từ người sử dụng, khiến các hội đồng và quỹ vận hành gặp khó khăn.
Gabites nói: “Lợi ích kinh tế tạo ra là rất lớn, vậy nên chính phủ cần có trách nhiệm bảo vệ và duy trì khoản đầu tư này.”
Nhiều tuyến bị hư hại do thời tiết khắc nghiệt
Thời tiết cực đoan cũng là một yếu tố ảnh hưởng lớn. Ví dụ, tuyến Great Taste Trail ở Nelson bị hư hại nặng sau lũ lụt và cần được xây dựng lại. Điều này làm hao hụt nguồn ngân sách vốn đã hạn hẹp cho bảo trì.
Hệ thống chưa hoàn chỉnh, thiếu “bánh xe thứ tư”
James Bell, đại diện doanh nghiệp từ thị trấn Ohakune, ví von hệ thống hiện tại như “chiếc xe ba bánh chưa hoàn chỉnh”, khiến cho việc vận hành và bảo trì trở nên khó khăn.
Ông cho rằng cần thêm khoản đầu tư để hoàn thiện các tuyến đường, thay vì chỉ tập trung sửa chữa tạm thời.
Một ví dụ tiêu biểu là đề xuất 7,9 triệu đô để chuyển 120 km tuyến Alps 2 Ocean sang đường off-road đã bị từ chối.
MBIE và chính phủ đang tìm giải pháp
MBIE cho biết họ đang nghiên cứu cơ chế tài trợ khác nhau cho các hội đồng, dựa trên chỉ số nghèo đói của địa phương, tương tự cách cơ quan Giao thông NZ (NZTA) phân bổ vốn cho đường bộ.
Chính phủ hiện cũng lên kế hoạch đầu tư 3 triệu đô vào các trạm sạc xe đạp điện (e-bike), tuy nhiên MBIE lưu ý rằng nhiều bên liên quan không ủng hộ lắp đặt các trạm sạc này.
Bộ trưởng Du lịch Louise Upston khẳng định đang nắm rõ các vấn đề chi phí và bảo trì, và sẽ tìm giải pháp đảm bảo tương lai cho hệ thống Great Rides:
“Thách thức hiện tại là làm sao tạo ra doanh thu để tái đầu tư cho các tuyến đường, nhằm duy trì trải nghiệm đẳng cấp thế giới cho người dân New Zealand và du khách quốc tế.”
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran