Thủ tướng Quần đảo Cook Mark Brown cho biết ông đã yêu cầu được gặp Thủ tướng và Bộ trưởng Ngoại giao New Zealand để bàn về việc tạm dừng viện trợ, nhưng đã bị từ chối.
Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon và Bộ trưởng Ngoại giao Winston Peters sẽ không tham dự sự kiện quan trọng tại Rarotonga, sự kiện kỷ niệm sáu thập kỷ tự quản của Quần đảo Cook trong khuôn khổ liên kết tự do với New Zealand. Ảnh: RNZ PacificĐộng thái này diễn ra khi vòng viện trợ thứ hai của New Zealand dành cho quốc gia tự quản trong khối liên hiệp bị tạm ngừng, nâng tổng số tiền bị giữ lại lên gần 30 triệu đô trong hai năm.
Mặc dù từ chối trả lời phỏng vấn RNZ Pacific, văn phòng của ông Brown cho biết trong một tuyên bố rằng chính phủ Quần đảo Cook vẫn “thiện chí đối thoại” với New Zealand và các cuộc thảo luận đang tiếp tục, vì vậy ông không thể bình luận thêm.
Brown: “Tôi đã yêu cầu gặp lãnh đạo New Zealand nhưng họ từ chối”
Phát biểu bằng tiếng Māori Cook Islands trên kênh CITV, Brown cho biết ông bị chỉ trích vì không gặp được lãnh đạo New Zealand.
Ông khẳng định:
“Tôi đã gửi thư cho Thủ tướng New Zealand và Bộ trưởng Ngoại giao Winston Peters để đề nghị một cuộc gặp cấp lãnh đạo. Nhưng họ trả lời rằng việc thảo luận chỉ nên diễn ra giữa các quan chức.”
Brown nói rằng Quần đảo Cook đang làm đúng yêu cầu của New Zealand khi để các quan chức hai bên tiếp tục tìm giải pháp.
Bất đồng vì thỏa thuận với Trung Quốc
Nguồn cơn căng thẳng giữa hai chính phủ bắt đầu từ việc Quần đảo Cook ký một số thỏa thuận hợp tác với Trung Quốc vào đầu năm nay.
Chính phủ New Zealand cho rằng họ phải được tham vấn trước, trong khi Brown không đồng tình.
Ông nói với CITV rằng các thỏa thuận này “đã hoàn tất”, New Zealand cũng đã xem xét kỹ lưỡng nhưng:
“Họ nói có một điểm trong văn bản khiến họ lo ngại, nhưng đến giờ vẫn chưa giải thích rõ đó là điểm nào.”
“Kinh tế chúng ta mạnh, còn New Zealand thì đang gặp khó”
Brown khẳng định Quần đảo Cook vẫn đủ khả năng tự bù phần viện trợ bị tạm dừng nhờ nền kinh tế vững mạnh dựa vào du lịch.
Số tiền New Zealand tạm ngừng giải ngân thường được dùng cho giáo dục và y tế.
Ông nói:
“Trong khi New Zealand gặp khó khăn, kinh tế đi xuống, người dân tìm đường sang Australia để có cơ hội tốt hơn, thì chúng ta vẫn ổn. Vì vậy chúng ta có thể tự trang trải phần tiền chưa nhận được.”
Quan hệ với New Zealand “không còn như trước”
Brown nhấn mạnh rằng mối quan hệ giữa hai nước đã thay đổi theo thời gian:
“Không còn chuyện New Zealand như cha mẹ còn chúng ta là đứa trẻ. Chúng ta đã có 60 năm tự quản, có đất đai, vùng biển và bản sắc riêng. Quan hệ hiện nay là giữa hai người bạn.”
Ông mong muốn hai bên tiếp tục phát triển mối quan hệ này và tránh lùi lại thời kỳ New Zealand đại diện Quần đảo Cook trên trường quốc tế.
Dù vậy, Brown khẳng định ông không muốn thay đổi mô hình liên kết tự do (free association) giữa hai nước, bất chấp việc Ngoại trưởng New Zealand Winston Peters nhiều lần kêu gọi tổ chức trưng cầu dân ý về độc lập.
Phản hồi từ New Zealand
Người phát ngôn của Peters cho biết không có bình luận mới ngoài tuyên bố tuần trước, trong đó nhấn mạnh:
• Hai bên đang có các cuộc thảo luận mang tính xây dựng để khắc phục “sự đổ vỡ niềm tin”.
• New Zealand cho rằng Brown đang thúc đẩy một mô hình quan hệ “không phù hợp với khuôn khổ liên kết tự do”.
• Ông Brown “muốn hưởng lợi từ quan hệ này nhưng không thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ chung”.
Người phát ngôn của Thủ tướng Brown khẳng định Quần đảo Cook vẫn cam kết duy trì quan hệ liên kết tự do với New Zealand.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran