Mục tiêu “Smokefree Aotearoa 2025” từng được ca ngợi là tiên phong trên thế giới đang đứng trước nguy cơ thất bại, khi chỉ còn chưa đầy một năm để hơn 80.000 người dân New Zealand bỏ thuốc lá – điều mà các chuyên gia nhận định là khó có thể đạt được.
Ảnh: Bapt / fotografierendeGiáo sư Y tế Công cộng Chris Bullen từ Viện Đổi mới Y tế Quốc gia chia sẻ với The Detail rằng: “Tôi rất tiếc phải nói rằng tôi không tin mục tiêu này có thể thành hiện thực. Dữ liệu hiện tại cho thấy chúng ta không đi đúng hướng và không đủ nhanh.”
Mục tiêu của chiến dịch “Smokefree 2025” là giảm tỷ lệ người hút thuốc xuống dưới 5% dân số vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, số liệu mới nhất cho thấy vẫn còn khoảng 300.000 người hút thuốc hàng ngày tại New Zealand.
Bullen cho biết, một phần nguyên nhân khiến mục tiêu trở nên xa vời là do chính phủ liên minh hiện tại đã bãi bỏ ba điểm quan trọng trong luật Smokefree, bao gồm: loại bỏ nicotine trong thuốc lá, giảm số lượng cửa hàng bán thuốc lá, và cấm bán thuốc lá cho những người sinh sau ngày 1/1/2009.
“Tôi tin rằng nếu giữ nguyên luật cũ, chúng ta đã có cơ hội đạt được mục tiêu. Nhưng khi những chính sách đó bị hủy bỏ, chúng ta mất đi động lực và công cụ quan trọng để hỗ trợ người dân bỏ thuốc,” ông nói.
Ngoài thuốc lá hợp pháp, thị trường chợ đen cũng đang là vấn đề đáng báo động. Một báo cáo do ngành công nghiệp thuốc lá tài trợ cho thấy 25% thuốc lá tiêu thụ ở New Zealand đến từ thị trường phi pháp – chủ yếu được buôn lậu từ Trung Quốc và Hàn Quốc, bán qua Facebook Marketplace, các công trường xây dựng và một số cửa hàng tạp hóa.
Tuy nhiên, Bullen nghi ngờ con số 25% và cho rằng tỷ lệ thực tế chỉ vào khoảng 10-15%. Ông cho rằng ngành công nghiệp thuốc lá đang cố tình thổi phồng vấn đề để gây áp lực lên chính phủ nhằm nới lỏng các quy định.
“Dù là thuốc lá hợp pháp hay bất hợp pháp, chúng đều nguy hiểm như nhau,” ông nhấn mạnh.
Một mối lo khác đang gia tăng là vaping (thuốc lá điện tử). Nghiên cứu mới từ Đại học Auckland cho thấy 44% trường học ở New Zealand có cửa hàng vape trong bán kính 1km, và 13% có cửa hàng chuyên dụng chỉ cách chưa đầy 300 mét.
“Trẻ em đang tiếp xúc hàng ngày với hình ảnh cửa hàng vape và quảng cáo, điều này khiến việc sử dụng trở nên bình thường hóa và dễ tiếp cận,” Bullen cảnh báo. “Chúng ta cần siết chặt hơn nữa hoạt động của các cửa hàng vape, đặc biệt là gần trường học.”
Mặc dù từ năm 2020, luật cấm bán vape cho người dưới 18 tuổi đã có hiệu lực, nhưng thực tế, học sinh từ 10-11 tuổi đã sử dụng vape phổ biến. Chúng có thể lấy từ anh chị em, bạn bè hoặc dễ dàng mua qua mạng bằng cách... chỉ cần tích chọn "Tôi trên 18 tuổi".
“Khi kiểm soát được thuốc lá thì vấn đề khác lại nổi lên. Giống như trò chơi 'đập chuột', xử lý xong một việc thì lại phải đương đầu với thứ khác.”
Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen