Chính quyền Trump đang đưa một nhóm nhỏ người da trắng gốc Nam Phi đến Hoa Kỳ dưới diện tị nạn, với tuyên bố rằng đây là khởi đầu cho một chương trình tái định cư quy mô lớn dành cho nhóm thiểu số đang bị "chính phủ da đen" của Nam Phi ngược đãi vì lý do sắc tộc.
Người da trắng Nam Phi biểu tình ủng hộ Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump trước đại sứ quán Hoa Kỳ tại Pretoria, Nam Phi. (Nguồn: Associated Press)Hồ sơ tị nạn của những người Nam Phi này đang được Mỹ xử lý khẩn cấp, sau khi cựu Tổng thống Donald Trump công bố chương trình vào tháng Hai.
Động thái này gây tranh cãi khi chính quyền Trump đồng thời đình chỉ nhiều chương trình tiếp nhận người tị nạn từ các khu vực khác như Iraq, Afghanistan và phần lớn các quốc gia châu Phi hạ Sahara.
Nhiều tổ chức nhân đạo và nhóm hỗ trợ người tị nạn đã đặt câu hỏi: Tại sao một số người da trắng Nam Phi lại được ưu tiên?
Chính phủ Nam Phi bác bỏ cáo buộc
Chính phủ Nam Phi đã phản bác hoàn toàn những cáo buộc từ phía Mỹ, cho rằng việc người Afrikaner – nhóm da trắng thiểu số – bị ngược đãi là "hoàn toàn sai sự thật", dựa trên thông tin sai lệch và cái nhìn méo mó về thực trạng đất nước.
Họ nhấn mạnh rằng người Afrikaner là một trong những cộng đồng giàu có và thành công nhất tại Nam Phi. Họ chiếm khoảng 2,7 triệu người trong tổng số 62 triệu dân – trong đó hơn 80% là người da đen.
Người da trắng Nam Phi biểu tình ủng hộ Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump trước đại sứ quán Hoa Kỳ tại Pretoria, Nam Phi, ngày 15 tháng 2 năm 2025. (Nguồn: Associated Press)Người Afrikaner là hậu duệ của các thực dân Hà Lan và Pháp từ thế kỷ 17. Ngày nay, họ hiện diện trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội: từ kinh doanh, chính trị (có cả bộ trưởng và thứ trưởng), đến ngôn ngữ và văn hóa. Afrikaans – ngôn ngữ của họ – được công nhận là ngôn ngữ chính thức, và được sử dụng rộng rãi ngay cả ngoài cộng đồng Afrikaner.
Vậy, Mỹ đang cáo buộc sự ngược đãi nào?
1. Các vụ tấn công tại nông trại (farm attacks)
Ông Trump và cố vấn gốc Nam Phi Elon Musk cho rằng chính phủ Nam Phi có chính sách phân biệt chủng tộc chống lại người da trắng, trong đó nổi bật là các vụ tấn công tại các trang trại của người Afrikaner.
Họ cáo buộc những vụ tấn công này mang động cơ sắc tộc và chính phủ Nam Phi đã "tiếp tay" bằng cách không hành động trước các phát ngôn mang tính thù hận từ một số đảng đối lập.
Chính phủ Nam Phi phủ nhận và lên án các vụ tấn công, nhưng cho rằng những hành vi bạo lực này không mang tính nhắm mục tiêu vào người da trắng mà là một phần của tình trạng tội phạm nghiêm trọng đang ảnh hưởng đến mọi tầng lớp.
Người da trắng Nam Phi biểu tình ủng hộ Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump trước đại sứ quán Hoa Kỳ tại Pretoria, Nam Phi. (Nguồn: Associated Press)Nhóm AfriForum – đại diện người Afrikaner – ghi nhận 49 vụ giết người tại các nông trại trong năm 2023, so với hơn 20.000 vụ giết người trên toàn quốc cùng năm. Các chuyên gia nói rằng nông thôn dễ bị tấn công hơn vì xa trung tâm và ít lực lượng cảnh sát, và nạn nhân bao gồm cả người da đen.
2. Chính sách hành động khẳng định và ‘phân biệt ngược’ (reverse racism)
Chính quyền Trump chỉ trích chính sách “ưu tiên người da đen” của Nam Phi trong tuyển dụng và kinh tế là mang tính phân biệt chủng tộc với người da trắng.
Họ cũng cáo buộc – không có cơ sở – rằng đất đai của người da trắng đang bị tịch thu theo một đạo luật mới. Tuy nhiên, chưa có vụ tịch thu nào xảy ra, dù có tranh cãi và lo ngại từ cộng đồng Afrikaner về khả năng bị ảnh hưởng trong tương lai.
Chính phủ Nam Phi khẳng định các chính sách này nhằm khắc phục bất công lịch sử dưới chế độ Apartheid, nơi người da đen bị gạt khỏi đời sống chính trị, kinh tế và xã hội.
Không phải toàn bộ người da trắng
Người Afrikaner chỉ là một phần trong tổng số khoảng 4,5 triệu người da trắng ở Nam Phi – bao gồm cả người gốc Anh và các nhóm khác. Tuy nhiên, chương trình tị nạn của chính quyền Trump chỉ nhắm đến người Afrikaner – phần lớn được xem là bảo thủ và có giá trị tôn giáo, văn hóa phù hợp với lập trường của chính quyền Mỹ lúc đó.
Hiện chưa rõ có bao nhiêu người đã nộp hoặc được chấp thuận tị nạn. Tuy nhiên, một nhóm doanh nghiệp Nam Phi tại Mỹ cho biết đã nhận được danh sách hàng chục nghìn người bày tỏ nguyện vọng.
Theo một tài liệu từ Associated Press, nhóm đầu tiên gồm hơn hai chục người Afrikaner từ khoảng 4 gia đình sẽ đến sân bay quốc tế Dulles gần Washington vào thứ Hai tới.
Theo 1news.co.nz – Khoa Tran