Việc áp dụng kiểm tra thu nhập (means testing) đang dần lan rộng trên nhiều loại trợ cấp tại New Zealand. Từ trợ cấp Best Start cho cha mẹ có con mới sinh, đến những người xin trợ cấp Jobseeker ở độ tuổi thanh thiếu niên, và cả người tham gia Kiwisaver có thu nhập trên 180.000 đô la. Nhưng khi nói đến lương hưu quốc gia (superannuation), kiểm tra thu nhập vẫn là một vấn đề nhạy cảm về mặt chính trị.
Ảnh: 123RFÔng Thomas Coughlan, tổng biên tập báo NZ Herald chuyên về chính trị, cho biết: “Chúng ta có những thứ được hưởng phổ cập như giáo dục miễn phí, nhiều dịch vụ y tế miễn phí, nhưng các khoản thanh toán bằng tiền mặt hầu hết đều được kiểm tra thu nhập, ngoại trừ một khoản duy nhất: lương hưu quốc gia.”
Mỗi người dân New Zealand khi đủ 65 tuổi đều được hưởng lương hưu NZ Superannuation, bất kể bạn giàu hay nghèo. “Về mặt văn hóa và chính trị, chúng ta tự nhủ rằng mình đã làm việc chăm chỉ, đóng thuế suốt đời, và khi về hưu, chúng ta xứng đáng nhận được khoản hỗ trợ từ chính phủ mà mình đã đóng góp,” ông Coughlan nói.
Tuy nhiên, việc kiểm tra thu nhập cho lương hưu không đơn giản như các trợ cấp khác, vì phần lớn người nhận lương hưu không còn đi làm. Do đó, việc áp dụng kiểm tra tài sản hoặc tài sản ròng được xem là rất phức tạp và nhạy cảm.
Việc tăng tuổi nghỉ hưu được xem là “phương án ít tệ hơn” trong hai lựa chọn khó khăn, và đảng National đã đề xuất kế hoạch tăng tuổi nghỉ hưu lên 67 tuổi. Nhưng quyết định này cũng đầy thách thức.
Ủy viên Hưu trí Jane Wrightson cho biết bà không ưa thích cả hai phương án nhưng “có phần nghiêng về việc xem xét kiểm tra thu nhập hơn là tăng tuổi nghỉ hưu.” Bà nhấn mạnh rằng nếu tăng tuổi nghỉ hưu trở thành hiện thực, thì đây phải là một chính sách toàn diện, xem xét hệ thống hưu trí một cách tổng thể — không chỉ NZ Super hay Kiwisaver, mà còn ảnh hưởng đến tương lai của người về hưu tại New Zealand.
Wrightson còn cho rằng vấn đề lương hưu cần được nhìn nhận dưới góc độ giới tính, bởi “phụ nữ là nhóm bị ảnh hưởng không tương xứng.”
Trong khi đó, ông Doug Beever, một người về hưu đang sống ở Australia, cho biết ông hài lòng với hệ thống lương hưu của nước này, nơi tuổi nghỉ hưu là 67 và lương hưu được kiểm tra thu nhập. Ông Beever đã đóng góp vào quỹ hưu trí tư nhân bắt buộc suốt đời làm việc của mình, tương tự như Kiwisaver.
Theo bà Wrightson, đó là điểm khác biệt giữa hai quốc gia, khiến New Zealand không thể sao chép mô hình lương hưu của Australia. Hệ thống lương hưu lịch sử của New Zealand là một phần lý do khiến quốc gia này khá ổn định về tài chính, vì các quỹ này đã tích lũy hàng tỷ đô la và người dân cũng có khoản tiết kiệm riêng. Nhờ đó, mới có thể bàn đến các chính sách như kiểm tra thu nhập hay tăng tuổi nghỉ hưu.
“Tuy nhiên, điều này chưa xảy ra ở New Zealand,” bà kết luận.
Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen