Chính phủ New Zealand đang lên kế hoạch áp dụng giám sát điện tử đối với một số người xin tị nạn và di dân, đồng thời chuẩn bị đối phó với làn sóng nhập cư hàng loạt bằng máy bay. Dự thảo luật mới còn bao gồm các quy định về đột kích vào ban sáng (dawn raids) và xử phạt hành vi thu phí người nhập cư để được việc làm, ngay cả khi hành vi đó diễn ra ở nước ngoài.
Giám sát điện tử thay thế giam giữ người xin tị nạn
Bộ trưởng Di trú Erica Stanford cho biết việc giám sát điện tử là giải pháp thay thế nhân đạo cho việc giam giữ người xin tị nạn – những người có thể gây rủi ro an ninh hoặc có khả năng bỏ trốn trước khi bị trục xuất.
Bà trích dẫn đánh giá độc lập do luật sư Victoria Casey KC thực hiện 3 năm trước, trong đó khẳng định:
"Việc giam giữ dài hạn người xin tị nạn trong cơ sở của Cục Cải huấn là sai ở mọi khía cạnh."
Hiện tại, chỉ có hai lựa chọn là giam giữ nghiêm ngặt hoặc cho phép cư trú với yêu cầu báo cáo định kỳ, nhưng cả hai đều có hạn chế. Phương án giám sát điện tử giúp chính phủ có cách tiếp cận linh hoạt hơn, bảo đảm nhân đạo nhưng vẫn kiểm soát được biên giới.
Ai sẽ bị giám sát điện tử?
• Ước tính mỗi năm có khoảng 5 người xin tị nạn cần giám sát điện tử.
• Với di dân chờ trục xuất, con số có thể lên tới 130 người/năm.
• Tòa án cấp quận sẽ là nơi quyết định việc áp dụng giam giữ hay giám sát điện tử.
Từ khi áp dụng khuyến nghị của bà Casey, không có người xin tị nạn nào bị giam giữ tại cơ sở cải huấn.
Tuy nhiên, Tổ chức Hỗ trợ Người xin tị nạn (Asylum Seekers Support Trust) lo ngại việc dùng vòng đeo chân và giám sát điện tử sẽ khiến người xin tị nạn bị đối xử như tội phạm. Giám đốc Dawit Arshak cảnh báo:
“Người xin tị nạn đã chịu nhiều chấn thương. Việc giám sát điện tử không phù hợp, trừ khi họ thực sự gây ra rủi ro an ninh.”
Chuẩn bị cho dòng người tị nạn bằng máy bay
Chính phủ hiện mở rộng luật cho phép giam giữ người nhập cư hàng loạt đến 28 ngày, không chỉ giới hạn với tàu biển mà còn bao gồm máy bay thương mại và du thuyền.
Immigration New Zealand (INZ) cho biết họ đã ghi nhận từ các đối tác trong nhóm Migration 5 (M5) – gồm Mỹ, Anh, Canada và Úc – rằng có các nhóm người tị nạn sử dụng máy bay thương mại để nhập cảnh rồi xin tị nạn.
Một vụ việc điển hình là một hãng hàng không thương mại chở hơn 40 người mua vé riêng biệt qua nhiều email, sau đó đồng loạt xin tị nạn khi đến nơi.
Trung tâm tị nạn Māngere và các khách sạn theo mô hình MIQ sẽ được dùng để tiếp nhận nếu có làn sóng người nhập cư bất ngờ.
Thay đổi quy định về đột kích rạng sáng (dawn raids)
Dự luật mới yêu cầu thẩm phán phải phê duyệt trước khi INZ muốn đột kích ngoài giờ đến nhà người nghi vi phạm visa – nhằm ngăn tái diễn các cuộc đột kích từng gây tranh cãi với cộng đồng người Thái Bình Dương trong thập niên 1970.
Xử phạt hành vi thu phí để được việc làm
Một điểm mới trong luật là tội danh nhận hoặc yêu cầu tiền để đổi lấy việc làm, kể cả khi hành vi xảy ra ở nước ngoài hoặc trước khi công việc bắt đầu.
Bộ trưởng Stanford nói:
“Thu phí để được tuyển dụng đang trở thành một hình thức bóc lột người nhập cư. Có trường hợp thu đến hàng chục nghìn đô la.”
Thắt chặt quy định trục xuất người có hành vi phạm pháp
Người nhập cư mới nếu phạm tội và được miễn kết án vẫn có thể bị trục xuất, nhằm tránh lách luật bằng cách xin miễn tội do sợ bị trục xuất.
Họ vẫn có quyền kháng cáo lên Tòa án Bảo vệ và Di trú (Immigration and Protection Tribunal) như trước.
Thay đổi về lệ phí di trú
Dự luật cũng cho phép xem xét lại đối tượng đóng lệ phí di trú, nhằm phân bổ công bằng chi phí vận hành hệ thống nhập cư.
Điều này gây lo ngại từ phía đảng Lao động – đại biểu Jenny Salesa đặt câu hỏi liệu doanh nghiệp nhỏ, trường đại học hay du khách miễn visa có thể bị tăng chi phí hay không, và liệu người nhập cư có phải gánh phần chi phí này.
Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen