Giải thích – Nếu bạn đến New Zealand để tham quan một số điểm đến nổi tiếng nhất, hãy sẵn sàng chi thêm một khoản phí để được trải nghiệm những địa danh này.
Chính phủ gần đây đã thông báo kế hoạch áp dụng phí tham quan đối với du khách nước ngoài tại bốn địa danh nổi tiếng – Milford Sound, Aoraki Mount Cook, Mautohe Cathedral Cove và tuyến đường băng qua núi Tongariro Alpine Crossing.
Vậy khi nào bắt đầu, mức phí bao nhiêu, và tương lai của các loại phụ phí du lịch sẽ ra sao? Dưới đây là những gì bạn cần biết.
Vì sao chính phủ làm điều này?
Nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng phí tham quan tại các địa điểm du lịch nổi tiếng, và chính phủ New Zealand xem đây là một cách để tăng nguồn thu ngân sách.
Khi công bố kế hoạch này, Thủ tướng Christopher Luxon cho biết: “Những địa điểm có ý nghĩa đặc biệt đối với người dân New Zealand cần được bảo vệ, vì vậy chúng tôi sẽ hỗ trợ thêm cho Bộ Bảo tồn (DoC) bằng cách áp dụng phí tham quan đối với du khách nước ngoài tại các địa điểm thu hút đông người.”
Chính phủ ước tính mức thu từ các khoản phí này có thể lên đến 62 triệu đô la.
Bộ trưởng Bảo tồn Tama Potaka phát biểu: “Khách du lịch đóng góp rất lớn cho nền kinh tế của chúng ta, và không ai muốn điều đó thay đổi. Nhưng tôi đã nhiều lần nghe bạn bè từ nước ngoài ngạc nhiên khi biết rằng họ có thể đến thăm những nơi đẹp nhất thế giới mà không tốn một đồng nào.” Ông cho rằng việc du khách nước ngoài trả thêm là “hoàn toàn hợp lý”.
Thủ tướng Luxon cũng khẳng định rằng người dân New Zealand sẽ không phải trả khoản phí này:
“Đây là di sản chung của chúng ta, và người dân Kiwi không nên phải trả tiền để được chiêm ngưỡng nó.”Ông Greg Thomas – Tổng giám đốc phụ trách hội viên và vận động của Hiệp hội Du lịch New Zealand – cho rằng cần đảm bảo mức phí được áp dụng một cách công bằng:
“Hiệp hội Du lịch Aotearoa nhìn chung ủng hộ việc Bộ Bảo tồn có quyền áp dụng phí tham quan tại các điểm đến du lịch đông đúc, nhưng chỉ khi điều đó là hợp lý và mang lại lợi ích cho trải nghiệm của du khách.”
Chuyên gia tư vấn du lịch và giáo sư danh dự David Simmons từ Đại học Lincoln cho biết, việc thu phí như vậy hiện khá phổ biến ở nước ngoài:
“Lý do là người dân New Zealand đã đóng góp cho Bộ Bảo tồn thông qua hệ thống thuế chung, còn du khách quốc tế thì không.”
“Hệ thống hai mức giá – trong đó người nước ngoài phải trả nhiều hơn người dân địa phương để tham quan công viên quốc gia, bảo tàng và di sản – đang ngày càng phổ biến trên toàn cầu như một cách để tăng nguồn thu cho hạ tầng hoặc kiểm soát tình trạng du lịch quá tải.”
Vậy du khách sẽ bị thu bao nhiêu phí?
Hiện mức phí cụ thể vẫn chưa được quyết định, nhưng trong thông báo, chính phủ đưa ra con số ước tính nằm trong khoảng từ 20 đến 40 đô la.
“Điều quan trọng cần nhấn mạnh là chưa có quyết định cuối cùng nào được đưa ra về mức phí chính xác dành cho du khách,” người phát ngôn của văn phòng Bộ trưởng Bảo tồn Tama Potaka nói với RNZ.
“Đây mới chỉ là ước tính ban đầu, dựa trên các giả định về mức độ sẵn sàng chi trả của du khách, cũng như dự đoán sẽ có một số trường hợp không tuân thủ việc đóng phí.”
“Chúng tôi sẽ tiếp tục phân tích sâu hơn trong giai đoạn tiếp theo để quyết định cách thức triển khai và mức phí cụ thể đối với du khách quốc tế. Chính phủ sẽ làm việc với các đối tác theo Hiệp ước Waitangi và cộng đồng địa phương, đồng thời thực hiện các thay đổi cần thiết đối với luật bảo tồn.”
Khi nào việc thu phí sẽ bắt đầu?
Người phát ngôn cho biết, thời điểm sớm nhất có thể bắt đầu thu phí là mùa hè năm 2027.
Sẽ bắt đầu thu phí ở đâu?
Các địa điểm Tongariro Crossing, Milford Sound, Cathedral Cove và Aoraki Mount Cook được lựa chọn vì mức độ nổi tiếng quốc tế của chúng — nhưng đây có thể không phải là những nơi duy nhất áp dụng phí tham quan cho du khách nước ngoài trong tương lai.
Ông Potaka cho biết, tại những điểm này, du khách nước ngoài thường chiếm tới 80% tổng số lượng khách.
Người phát ngôn nói thêm: “Chúng tôi đang xem xét áp dụng phí tham quan tại tối đa 10 địa điểm, và sẽ tiếp tục đánh giá thêm các địa điểm khác dựa trên kinh nghiệm rút ra từ giai đoạn triển khai đầu tiên.”
Việc thu phí sẽ được thực hiện như thế nào?
Phát biểu với truyền thông sau thông báo, ông Potaka cho biết cần có cơ chế xác định liệu một người là du khách nước ngoài hay công dân New Zealand.
Ông nói: “Khi bạn đến Bảo tàng Auckland Domain, nếu muốn được tính mức giá ưu đãi, bạn phải chứng minh mình là người Auckland.”
Giáo sư Simmons nhận định rằng phản ứng tiêu cực đối với loại phí này có thể sẽ không đáng kể, nếu được triển khai hợp lý.
Ông nói: “Việc thu phí cần diễn ra suôn sẻ, và quan trọng là du khách phải thấy được khoản phí của họ được sử dụng như thế nào và ở đâu.”
“Sẽ phát sinh chi phí cho việc thu phí (có thể tại từng địa điểm), và điều này cần được tính toán để bù trừ với doanh thu dự kiến.”
Người phát ngôn của Bộ trưởng Bảo tồn cho biết nhiều phương án thu phí đang được xem xét.
“Trong quá trình này, chúng tôi sẽ tham khảo cách làm của các nước khác, như sử dụng hệ thống đặt vé trực tuyến, quầy bán vé trực tiếp và thẻ vào cổng (park pass).”
Văn phòng Bộ trưởng Bảo tồn đã viện dẫn các địa điểm như Công viên Quốc gia Banff (Canada) và Yellowstone (Mỹ). Ví dụ, Yellowstone thường thu phí 35 đô la Mỹ (tương đương 59 đô la New Zealand) cho mỗi xe vào công viên, bao gồm tất cả hành khách trong xe.
Số tiền thu được sẽ được sử dụng vào việc gì?
Theo văn phòng Bộ trưởng Bảo tồn, ước tính 62 triệu đô la được đưa ra bằng cách lấy số lượng du khách quốc tế ước tính tại bốn địa điểm ban đầu, rồi nhân với mức phí 20 đô la cho các điểm trải nghiệm nhỏ hơn (Tongariro và Cathedral Cove), và 40 đô la cho các điểm lớn hơn (Milford Sound và Aoraki Mount Cook).
Khoản tiền thu được sẽ được dành riêng cho các hoạt động bảo tồn.
Người phát ngôn cho biết:
“Ví dụ, số tiền này sẽ giúp duy tu và nâng cấp các tuyến đường mòn, nhà nghỉ, nhà vệ sinh, cũng như hỗ trợ bảo vệ đa dạng sinh học.”
Một số địa điểm hiện đang gặp vấn đề về hạ tầng và đường đi, được truyền thông đưa tin rộng rãi — như tuyến đường đến Cathedral Cove đã phải đóng cửa gần hai năm do thiệt hại từ bão và lốc xoáy.
Ông Thomas cho biết ngành du lịch hy vọng nguồn quỹ này sẽ mang lại lợi ích thiết thực:
“Hiệp hội Du lịch New Zealand (TIA) nhận thấy rằng du khách sẵn lòng chi trả cho những trải nghiệm chất lượng cao. Vì vậy, khi áp dụng thu phí, chúng ta cần đảm bảo rằng dịch vụ được cung cấp tương xứng với kỳ vọng – bao gồm việc bảo tồn địa điểm và cung cấp cơ sở vật chất phù hợp cho du khách.”
“Chúng tôi đánh giá cao cam kết tái đầu tư nguồn thu ngay tại các địa điểm phát sinh phí. Đây là yếu tố then chốt giúp quản lý chất lượng các điểm đến, đồng thời cải thiện công tác bảo tồn, và mang lại lợi ích trực tiếp cho chính những người đóng phí.”
Trước đó, Thị trưởng Quận Ruapehu, ông Weston Kirton, chia sẻ với RNZ rằng ông ủng hộ việc thu thêm phí, nhưng nhấn mạnh rằng nguồn tiền cần được phân bổ hợp lý, trong đó bao gồm hỗ trợ cho các hội đồng địa phương đang phải gánh chịu áp lực từ lượng khách du lịch lớn.
Ông nói: “Tongariro Crossing là một điểm đến thu hút rất nhiều du khách nước ngoài. Vào mùa hè, lượng khách tăng vọt.”
“Tôi cho rằng đây là một cách làm có trách nhiệm để giải quyết một số nhu cầu cấp thiết trong hệ thống đất rừng bảo tồn của DOC, cũng như cải thiện cơ sở vật chất và tiện ích — hiện đang do người dân địa phương gánh vác chi phí phục vụ cho du khách quốc tế.”
Ông Kirton cũng nhấn mạnh rằng duy trì các khu cắm trại, nhà vệ sinh, và quản lý rác thải đều tốn kém chi phí.
Hiện du khách đã phải đóng những loại phí nào?
Phí Bảo tồn và Du lịch cho Du khách Quốc tế (International Visitor Conservation and Tourism Levy - IVL) được áp dụng từ năm 2019. Năm ngoái, mức phí này đã tăng gần gấp ba, từ 35 đô la lên 100 đô la.
Tuy nhiên, giáo sư Simmons cho biết loại phí này không áp dụng cho tất cả du khách nước ngoài.
Ông nói:
“Ưu điểm là nó được thu một lần duy nhất khi nhập cảnh, giúp việc thu phí hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cách áp dụng lại không công bằng, vì chỉ khoảng 56% du khách quốc tế phải đóng khoản phí này — do một số hiệp định thương mại tự do khiến công dân các quốc gia như Úc và một số đảo ở Thái Bình Dương được miễn trừ.”
Các tuyến đi bộ nổi tiếng (Great Walks) của New Zealand, bao gồm các cung đường biểu tượng như Milford Track, cũng áp dụng mức phí cao hơn cho du khách nước ngoài.
Bà Ruth Isaac – Phó Tổng Giám đốc Bộ phận Chính sách và Dịch vụ Quy định của Bộ Bảo tồn (DoC) – cho biết với RNZ:
“Hiện chỉ có hệ thống nhà nghỉ và khu cắm trại thuộc các tuyến Great Walk là áp dụng chính sách giá phân biệt cho người bản địa và du khách. Chính sách này chính thức áp dụng từ năm 2020 (trước đó đã được thử nghiệm vào năm 2018/2019).”
Mức giá cho các tuyến này vào mùa cao điểm dao động từ 35 đến 152 đô la New Zealand cho người lớn, tùy theo địa điểm.
Một số địa điểm như bảo tàng Te Papa ở Wellington cũng áp dụng mức phí cao hơn cho du khách quốc tế.
Ông Greg Thomas từ Hiệp hội Du lịch New Zealand (TIA) nhận định:
“Điều quan trọng là phải xem xét tổng chi phí mà du khách phải trả. Bất kỳ khoản phí mới nào cũng cần được cân nhắc trong bối cảnh họ đã phải trả phí IVL, cũng như các khoản phí từ các đơn vị được nhượng quyền khai thác.”
“Chúng ta đã thấy xu hướng du khách phải trả phí để vào các điểm du lịch nổi tiếng ở nhiều nơi trên thế giới, chẳng hạn như các công viên quốc gia ở các quốc gia khác.”
“Du lịch là một ngành cạnh tranh toàn cầu. Dù việc thu phí không còn xa lạ trên thế giới, nhưng chúng ta cần thận trọng để đảm bảo rằng mức phí đưa ra tương xứng với giá trị mà du khách nhận được.”
Giáo sư Simmons cũng cảnh báo về việc áp dụng quá nhiều loại phí rời rạc có thể gây phiền toái cho du khách.
Ông nói:
“Ở góc độ tổng thể, một số điểm đến như đảo Waiheke hay đảo Rakiura đang kêu gọi áp dụng phí tham quan, trong khi vẫn đang có các cuộc tranh luận về việc áp thuế lưu trú (bed tax) ở Auckland và Queenstown.”
“Với một quốc gia nhỏ như New Zealand, về mặt trải nghiệm của du khách, việc áp dụng một loại phí duy nhất, thu tại một điểm duy nhất sẽ giúp tránh gây mệt mỏi với hàng loạt khoản phí nhỏ lẻ dọc hành trình.”
Theo rnz.co.nz – Hani Dang