Sau hơn một thập kỷ nghiên cứu, các nhà khoa học cho biết họ đã giải mã thành công nguyên nhân khiến hơn 5 tỷ con sao biển (hay còn gọi là starfish) chết hàng loạt ngoài khơi bờ biển Thái Bình Dương của Bắc Mỹ – từ Mexico đến Alaska – kể từ năm 2013.
Nhà nghiên cứu Alyssa Gehman từ Viện Hakai đang đếm và đo sao biển hoa hướng dương ở Kênh Burke trên Bờ biển Trung tâm của British Columbia, Canada, vào năm 2023. (Bennett Whitnell)Sự kiện này được mô tả là một đại dịch lãng phí sao biển (sea star wasting disease), gây tổn thất nặng nề cho hơn 20 loài. Đáng chú ý nhất là loài sao biển mặt trời (sunflower sea star) – loài bị ảnh hưởng nặng nhất khi mất khoảng 90% cá thể trong vòng 5 năm đầu của dịch bệnh.
“Thật sự rất kinh khủng,” chuyên gia sinh thái bệnh biển Alyssa Gehman từ Viện Hakai (Canada) mô tả.
“Sao biển khỏe mạnh thường có những cánh tay phồng lên, vươn ra ngoài. Nhưng khi mắc bệnh, chúng xuất hiện các vết loét và... các cánh tay bắt đầu rụng ra.”
Một con sao biển hướng dương bị tiêu hủy thành chất nhờn do bệnh sao biển chết tại Đảo Calvert, British Columbia, Canada, vào năm 2015. (Nguồn: Grant Callegari/Hakai Institute qua AP)Nguyên nhân được xác định: Vi khuẩn Vibrio pectenicida
Trong nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Nature Ecology and Evolution, các nhà khoa học xác định thủ phạm gây bệnh là vi khuẩn Vibrio pectenicida – cũng là loại từng gây bệnh cho động vật thân mềm như sò điệp.
Trước đó, nhiều nghiên cứu từng nghi ngờ một loại virus là nguyên nhân, nhưng hóa ra densovirus từng được tập trung nghiên cứu chỉ là một vi sinh vật bình thường trong cơ thể sao biển khỏe mạnh.
Một phần nguyên nhân khiến việc xác định chậm trễ là do các nghiên cứu trước chủ yếu phân tích mô của những con sao biển đã chết, vốn không còn chứa dịch nội tạng (coelomic fluid) – nơi vi khuẩn thực sự tồn tại. Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã phân tích trực tiếp chất lỏng này và phát hiện vi khuẩn Vibrio pectenicida hiện diện.
Quần thể sao biển hướng dương khỏe mạnh được tìm thấy ở vịnh Knight Inlet thuộc Bờ biển Trung tâm của British Columbia, Canada, vào năm 2023. (Grant Callegari)“Việc truy tìm nguồn gốc của một căn bệnh trong môi trường tự nhiên, đặc biệt là dưới biển, là cực kỳ khó khăn,” nhà vi sinh học Blake Ushijima (Đại học Bắc Carolina) nhận định.
“Nghiên cứu lần này thực sự là một bước đột phá thông minh và đáng giá.”
Do thiếu sao biển hướng dương săn mồi, nhím biển sinh sôi nảy nở ở đèo Hakai, British Columbia, Canada, vào năm 2019. (Nguồn: Grant Callegari/Hakai Institute qua AP)Hy vọng mới cho loài sao biển và hệ sinh thái Thái Bình Dương
Giờ đây khi đã xác định được nguyên nhân, các nhà khoa học có thể:
• Xét nghiệm để xác định những cá thể sao biển còn khỏe mạnh
• Xem xét di dời, hoặc nhân giống trong môi trường nuôi cấy để phục hồi quần thể
• Tìm hiểu miễn dịch tự nhiên ở một số nhóm cá thể
• Nghiên cứu sử dụng men vi sinh (probiotics) để hỗ trợ sức đề kháng
Việc phục hồi sao biển không chỉ quan trọng với chính loài này mà còn thiết yếu với toàn bộ hệ sinh thái biển Thái Bình Dương. Loài sao biển mặt trời được xem là kẻ săn mồi chủ lực – chúng tiêu diệt các loài nhím biển, từ đó giữ cân bằng sinh thái.
Khi sao biển biến mất, nhím biển tăng bùng phát, dẫn đến tàn phá khoảng 95% rừng tảo bẹ (kelp forest) ở Bắc California trong vòng một thập kỷ. Những khu rừng tảo này vốn là môi trường sống và nguồn thức ăn cho nhiều loài như cá, rái cá biển và hải cẩu.
“Sao biển nhìn có vẻ hiền lành, nhưng thật ra chúng ăn gần như mọi thứ ở đáy biển,” Gehman cho biết.
“Chúng là những kẻ săn mồi cực kỳ phàm ăn.”
Giới nghiên cứu hy vọng khám phá mới này sẽ giúp khôi phục lại quần thể sao biển – và tái tạo lại những khu rừng tảo bẹ, nơi được ví như “rừng mưa nhiệt đới của đại dương”.
Theo 1news.co.nz – Khoa Tran