Liệu có nên cho phép người dân biểu tình gần nhà riêng của người khác?
Ảnh: 123rfĐây là vấn đề đang được Ủy ban Tư pháp của Quốc hội New Zealand xem xét khi lắng nghe ý kiến công chúng về Dự luật sửa đổi Đạo luật Vi phạm tóm tắt (Biểu tình gần nơi ở).
Biểu tình đôi khi gây phiền toái, thậm chí xâm phạm đời sống riêng tư. Tuy nhiên, quyền biểu tình là quyền cơ bản trong xã hội dân chủ. Câu hỏi đặt ra là: đâu là ranh giới hợp lý?
Luật hiện hành đã đủ xử lý?
Không ít trường hợp biểu tình đi quá giới hạn, với hành vi độc hại, mang tính đe dọa, đặc biệt nhắm vào phụ nữ và các nhóm thiểu số trong đời sống công cộng.
Tuy nhiên, theo luật hiện hành, các hành vi như đe dọa, bạo lực, gây rối trật tự, phá hoại tài sản, tụ tập bất hợp pháp hoặc gây sợ hãi đã bị coi là tội phạm. Quốc hội cũng đang tiến hành bổ sung tội danh liên quan đến rình rập và quấy rối.
Vậy một luật mới có thực sự cần thiết?
Năm điều kiện khó chứng minh
Nếu dự luật được thông qua, để kết tội và xử phạt, công tố phải chứng minh được 5 yếu tố:
1. Phải có “biểu tình” – được định nghĩa là sự thể hiện công khai của cá nhân hoặc nhóm nhằm ủng hộ hoặc phản đối một vấn đề. Nhưng liệu điều này có bao gồm hành động tự phát hoặc bày tỏ bất bình cá nhân?
2. Phải diễn ra “gần nơi ở” – nhưng dự luật không định nghĩa thế nào là “gần”. Thậm chí, “nơi ở” còn được hiểu rất rộng, bao gồm đất đai và công trình gắn liền với căn nhà.
3. Phải “nhắm vào người cư trú thường xuyên” – nhưng nếu người biểu tình khẳng định họ phản đối vấn đề chứ không nhắm vào cá nhân thì sao?
4. Phải gây “gián đoạn bất hợp lý” – tiêu chí đánh giá lại phụ thuộc vào giờ giấc, âm thanh, thời lượng và khoảng cách. Điều này liệu có khác gì so với quy định hiện hành về hành vi “gây rối trật tự”?
5. Người biểu tình phải biết hoặc được coi là phải biết hành vi của mình gây gián đoạn bất hợp lý – một tiêu chuẩn pháp lý phức tạp mà lực lượng cảnh sát khó áp dụng đồng nhất.
Những kịch bản mập mờ
• Một người phản đối việc bán rượu đứng biểu tình trước cửa hàng có chủ sống ở tầng trên: liệu có bị coi là phạm pháp?
• Một nhà sản xuất thiết bị quân sự làm việc tại kho chứa trong khu đất có nhà ở: biểu tình ở cổng có bị coi là “gần nơi ở”?
• Biểu tình chống ô nhiễm sông tại khu vực giáp đất nông trại nơi công nhân sinh sống: có phạm luật không?
Quyền biểu tình và dân chủ
Điều quan trọng là dự luật không loại trừ Đạo luật Nhân quyền. Do đó, tòa án có thể từ chối áp dụng nếu cho rằng nó hạn chế quyền tự do biểu tình một cách không cân xứng.
Thực tế, nếu hành vi đã vượt quá chuẩn mực xã hội, gây rối trật tự, thì luật hiện hành đã đủ căn cứ xử lý. Vì vậy, giá trị bổ sung của dự luật này vẫn rất mơ hồ.
Biểu tình từ lâu là một phần quan trọng của truyền thống dân chủ. Bất kỳ đề xuất nào hạn chế quyền này đều phải được xem xét kỹ lưỡng về mức độ cần thiết và những rủi ro tiềm ẩn. Với nhiều lỗ hổng, dự luật về biểu tình gần nơi ở cá nhân đang bị đánh giá là chưa thuyết phục.
📌 Thời hạn cuối cùng để gửi ý kiến công chúng về dự luật là ngày 6/10.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran