Một bà mẹ đơn thân tại Christchurch, Helen Gilby, cho biết việc trang trải các chi phí cơ bản ngày càng khó khăn hơn qua từng năm.
Ảnh: RNZ“Các khoản chi thiết yếu thì chỉ có thể cắt giảm đến một mức nhất định. So sánh hóa đơn tiền điện từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay với năm ngoái, tôi thấy đã tăng khoảng 10%. Còn phí bảo hiểm thì tăng khoảng 20%,” Gilby chia sẻ.
Bà cho biết ngân sách đi chợ không còn mua được nhiều như trước. “Tôi liên tục phải cân đối để đủ chi tiêu, thậm chí từng nghĩ đến việc tạm dừng đóng góp KiwiSaver để có tiền xoay xở, nhưng điều đó đồng nghĩa hy sinh an toàn tài chính tương lai để sống sót ở hiện tại.”
Thu nhập tăng không đủ bù chi phí
Với tư cách một phụ huynh đơn thân thu nhập thấp, Gilby nhấn mạnh ngay cả khi được tăng lương thì số tiền nhận thực tế cũng không cải thiện nhiều do bị khấu trừ trợ cấp.
Bà tính toán rằng, trong trường hợp một người có thu nhập tăng từ 100.000 lên 130.000 NZD/năm, thì thực tế chỉ tăng khoảng 200 NZD/tuần sau thuế.
Dữ liệu từ Infometrics cho thấy, kể từ sau đại dịch Covid-19, không có nhóm thu nhập nào tránh được việc chi phí tăng nhanh hơn thu nhập trong một số năm.
• Năm 2022: nhóm thu nhập thấp nhất tăng lương nhanh hơn chi phí 9%, trong khi nhóm cao nhất chỉ vượt 4,9%.
• Năm 2023: chi phí nhóm thu nhập thấp tăng nhanh hơn thu nhập 3,5%, nhóm cao nhất vượt 1,8%.
• Năm 2024: nhóm thấp nhất nhỉnh hơn chi phí 0,7%, nhóm cao nhất lại tụt 1,3–1,7% so với chi phí.
Chuyên gia kinh tế trưởng Gareth Kiernan nhận định, hộ thu nhập cao chịu ảnh hưởng nhiều từ lãi suất – yếu tố không được tính trong CPI nhưng lại tác động lớn đến tài chính.
“Trong 2022 và 2023, hầu như mọi thứ đều tăng giá, rất khó tránh được,” ông nói.
Người thu nhập thấp vẫn chịu áp lực nặng nhất
Ông David Verry từ North Shore Budgeting Services cho biết, với người thu nhập thấp, chi phí thuê nhà thường chiếm tới 50–70% thu nhập sau thuế, chưa kể gánh nặng nợ vay có lãi suất.
Cố vấn tài chính Shula Newland nhấn mạnh, hóa đơn tiền điện cũng là nỗi ám ảnh: “Nhiều hộ phải trả hóa đơn trên 400 NZD – thực sự quá sức.”
Theo bà, người thu nhập thấp thường phải cắt giảm thực phẩm và chi tiêu thiết yếu, còn nhóm thu nhập cao thì giảm giải trí.
Khảo sát của Consumer NZ cũng ghi nhận 67% người dân coi chi phí sinh hoạt là mối lo hàng đầu, mức cao kỷ lục so với 58% cùng kỳ năm trước.
Khi mất việc, gia đình trung lưu cũng lao đao
Tại Wellington, vợ chồng Jess (giấu tên) có hai con cho biết đã phải siết chặt chi tiêu khi chồng mất việc trong ngành công.
“Chúng tôi bị giảm thu nhập rất mạnh. Số tiền tiết kiệm tích góp lâu nay đang cạn đi nhanh chóng,” Jess nói.
Gia đình này cắt bỏ ăn ngoài, ngừng thuê người dọn dẹp, hạn chế sử dụng ô tô xăng, chỉ dùng xe điện để sạc qua đêm. Những khoản phí nhỏ như thể thao cho con cái cũng trở thành gánh nặng.
“Ngay cả đôi giày công sở cũ, tôi cũng nghĩ dán keo để đi thêm một tháng, hy vọng thu nhập sớm ổn định lại,” cô chia sẻ.
Nếu tình trạng chỉ còn một nguồn thu kéo dài, họ có thể phải cân nhắc lại khả năng trả khoản vay thế chấp. Ngay cả khi chồng Jess tìm được việc mới, thu nhập có thể sẽ thấp hơn trước.
Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen