Mặc dù xuất hiện dày đặc trên truyền thông, Bộ trưởng Ngoại giao New Zealand Winston Peters thực tế đã trải qua một năm di chuyển với cường độ rất cao nhằm khôi phục vị thế và ảnh hưởng ngoại giao của đất nước.
Trong suốt nhiệm kỳ, Winston Peters đã đến 51 quốc gia, dành tổng cộng 201 ngày làm việc ngoài khơi. Ảnh: RNZ / Mark PapaliiChỉ riêng trong năm nay, ông Peters đã đến thăm 31 quốc gia trong 12 chuyến công du, với 85 ngày ở nước ngoài và 182 cuộc tiếp xúc chính trị. Tính trong toàn nhiệm kỳ, ông đã đặt chân tới 51 quốc gia (tổng cộng 78 lượt nếu tính các chuyến thăm lặp lại), với 201 ngày công tác ở nước ngoài và 511 hoạt động ngoại giao – chính trị.
“Thực sự là rất mệt,” ông Peters cười khi trả lời phỏng vấn RNZ tại văn phòng Beehive trước kỳ nghỉ hè.
“Chúng tôi đã làm việc hết công suất. Phần lớn các chuyến đi diễn ra vào ban đêm, trong thời gian Quốc hội nghỉ họp, và vì thế tôi đã ở nước ngoài gần nửa năm.”
Ông David Capie, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược thuộc Đại học Victoria Wellington, nhận định lịch trình công du của Peters là “phi thường”.
“Đó là lịch trình phù hợp với quy mô những thách thức mà New Zealand đang đối mặt, cũng như những biến động đang diễn ra trên thế giới.”
“Chúng ta phải lấy lại ‘mojo’ ngoại giao”
Ông Peters thẳng thắn chỉ trích cách tiếp cận của chính phủ Công đảng tiền nhiệm, cho rằng ông phải bù đắp khoảng trống ngoại giao trong nhiều năm qua.
“Tôi thừa hưởng một danh mục bị bỏ bê hoàn toàn. Bộ trưởng lúc đó không muốn nhận việc, cũng không muốn đi công du. Thế nhưng Thủ tướng khi ấy, Jacinda Ardern, lại cho rằng ngoại giao không quá quan trọng,” ông nói.
“Hệ quả là trong suốt ba năm, có rất nhiều quốc gia không hề thấy bóng dáng New Zealand.”
Ông Capie cho rằng cựu Bộ trưởng Ngoại giao Nanaia Mahuta cũng ở trong tình thế khó khăn khi phải kiêm nhiệm thêm danh mục chính quyền địa phương, đặc biệt trong bối cảnh cải cách Three Waters và các đóng cửa biên giới do Covid-19.
“Nhìn lại, New Zealand đã ở trong nước quá lâu, trong khi nhiều quốc gia khác đã sớm quay lại ngoại giao trực tiếp để bảo vệ lợi ích của họ. Chúng ta đã khởi động chậm.”
Theo ông Peters, New Zealand không còn giữ được hình ảnh như trước đây và cần nỗ lực lớn để lấy lại “mojo” – tức sức hút và uy tín ngoại giao.
“Chúng ta từng được xem là quốc gia dẫn đầu thế giới. Người ta không hiểu nổi làm sao một đất nước xa thị trường, dân số chỉ bằng Manchester, lại có thể cạnh tranh với những nền kinh tế lớn như Anh. Đó là vị thế của chúng ta những năm 1950. Và giờ, chúng ta phải giành lại điều đó.”
Bộ trưởng Thương mại Todd McClay. Ảnh: Pool / Henry Cooke“Hiệu ứng tò mò” của một chính khách lão luyện
Ở tuổi 80, Winston Peters – chính khách kỳ cựu nhất New Zealand – cho biết ông luôn ghi nhớ một lời khuyên: “Đừng hành xử như tuổi của mình.”
Lịch trình dày đặc có thể làm nhiều người kiệt sức, nhưng với ông Peters, kinh nghiệm, cá tính và sự tò mò lại trở thành lợi thế.
“Các nhà lãnh đạo, đặc biệt là ở Thái Bình Dương, luôn tò mò. Họ nói: ‘Trời ơi Winston, ông vẫn còn đi được à’, nhưng là nói với sự tôn trọng,” ông chia sẻ.
“Nhiều người trong số họ còn đang học mẫu giáo khi tôi bắt đầu sự nghiệp chính trị.”
Ông Peters cho rằng ngoại giao lần đầu tiên mang lại lợi thế chính trị trong nước.
“Lần đầu tiên trong sự nghiệp của tôi – từ cuối những năm 1970 – ngoại giao mang lại phiếu bầu. Người dân nhận ra thế giới hiện nay rất phức tạp và chúng ta không thể làm ngoại giao theo kiểu nghiệp dư.”
Hướng tới Nam Mỹ và mở rộng thương mại
Dù năm tới sẽ bước vào giai đoạn vận động tranh cử, ông Peters cho biết vẫn chưa có ý định giảm tốc. Kế hoạch sắp tới bao gồm thăm Kiribati đầu năm mới và công du Nam Mỹ trong quý I, nơi các thỏa thuận thương mại của New Zealand đã bị đình trệ suốt ba thập kỷ.
“Tôi sẽ cố gắng hỗ trợ Bộ trưởng Thương mại Todd McClay để thúc đẩy tiến trình,” ông nói.
Theo ông Peters, ngoại giao, thương mại và quốc phòng là ba lĩnh vực bổ trợ lẫn nhau. Ông cũng bảo vệ ngân sách cho Bộ Ngoại giao, nhấn mạnh mỗi đồng chi cho ngoại giao đều mang lại lợi ích lâu dài.
“Ireland, Singapore, Croatia – những nền kinh tế nhỏ nhưng thành công – đều chi cho ngoại giao gấp hai đến ba lần chúng ta. Croatia chỉ có 3,5 triệu dân nhưng sở hữu 86 cơ quan đại diện ở nước ngoài. Họ biết mình đang làm gì.”
Ông Peters khẳng định trong bối cảnh New Zealand nằm biệt lập ở Nam Thái Bình Dương, ngoại giao sẽ ngày càng phức tạp và quan trọng hơn.
“Chúng ta ở rất xa, nên buộc phải nỗ lực gấp bội. Nhưng tin tốt là tôi tin rằng những điều thú vị đang đến. Năm tới có thể sẽ là một năm rất đáng chờ đợi – với ngoại giao và nhiều lĩnh vực khác.”
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran