Ba nghị sĩ thuộc đảng Te Pāti Māori đã bị Ủy ban Đặc quyền của Quốc hội đình chỉ sau khi họ thực hiện bài haka trong phiên đọc đầu tiên của Dự luật Nguyên tắc Hiệp ước (Treaty Principles Bill) vào năm ngoái.
Các lãnh đạo đảng, ông Rawiri Waititi và bà Debbie Ngarewa-Packer, bị khiển trách nghiêm khắc và đình chỉ 21 ngày, trong khi nữ nghị sĩ trẻ Hana-Rawhiti Maipi-Clarke bị đình chỉ 7 ngày.
Hành vi bị cho là "đe dọa nghị sĩ khác"
Trong bản quyết định được công bố tối thứ Tư, Ủy ban Đặc quyền kết luận rằng hành động của ba nghị sĩ này có thể được xem là đe dọa đến thành viên khác trong Quốc hội khi họ đang thực thi nhiệm vụ.
“Không nghi ngờ gì, hành vi của bà Maipi-Clarke, bà Ngarewa-Packer và ông Waititi có thể gây cảm giác đe dọa đến các nghị sĩ khác,” báo cáo viết.
Ngoài ra, báo cáo cho rằng việc tiếp cận các nghị sĩ khác trên sàn tranh luận là không thể chấp nhận, và đặc biệt lên án hành động của bà Ngarewa-Packer khi giả vờ như đang bắn súng về phía một nghị sĩ khác.
Haka và hệ quả
Bài haka gây tranh cãi này được thực hiện trong phiên đầu tiên của Dự luật Nguyên tắc Hiệp ước – một dự luật sau đó đã bị bác bỏ trong phiên đọc tiếp theo.
Nghị sĩ Peeni Henare của đảng Lao động cũng bị triệu tập bởi Ủy ban Đặc quyền và được đề xuất phải xin lỗi trước Quốc hội.
Ba nghị sĩ Te Pāti Māori đã từ chối xuất hiện trực tiếp theo yêu cầu ban đầu, cho rằng quy trình này không công bằng vì họ không được đại diện pháp lý và cũng không được phép xuất hiện cùng nhau.
Mức kỷ luật chưa từng có
Việc đình chỉ đồng nghĩa với việc hai lãnh đạo Te Pāti Māori sẽ không được tham gia tranh luận về ngân sách, và sẽ không được nhận lương trong thời gian bị đình chỉ.
Chủ tịch Ủy ban Đặc quyền – Bộ trưởng Judith Collins (đảng Quốc gia) – khẳng định vấn đề không nằm ở haka, tikanga hay Hiệp ước Waitangi:
“Trong Quốc hội, tất cả chúng ta đều là nghị sĩ bình đẳng, bất kể giới tính, sắc tộc hay niềm tin. Và mỗi tổ chức đều có quy định phải tuân theo.”
Collins nhấn mạnh đây là hình phạt nghiêm trọng nhất mà Ủy ban từng đưa ra.
“Và cũng là trường hợp vi phạm tồi tệ nhất mà chúng tôi từng chứng kiến.”
Chủ tịch Ủy ban đặc quyền Judith Collins. (Nguồn: 1News)Phản ứng từ Te Pāti Māori
Đảng Te Pāti Māori tuyên bố kiên quyết phản đối kết luận và mức kỷ luật do Ủy ban đề xuất:
“Chúng tôi bác bỏ cách mô tả hành động của chúng tôi, cũng như sự nghiêm trọng không phù hợp của hình phạt.”
Trong thông cáo, đảng nhấn mạnh đây là ba hình phạt đình chỉ dài nhất trong lịch sử Quốc hội Aotearoa.
“Quyết định này không chỉ làm im lặng ba nghị sĩ, mà còn là làm im lặng một phần tư người Māori, khi đại diện của họ bị loại khỏi nghị trường.”
Nghị sĩ Mariameno Kapa-Kingi, thành viên Ủy ban Đặc quyền và là nghị sĩ Te Pāti Māori đại diện khu Te Tai Tokerau, cho biết:
“Quy trình xét xử này cực kỳ bất công và mang tính cá nhân hóa rõ rệt.”
Quan điểm từ các đảng khác
• Đảng Lao động đồng tình rằng hành vi vi phạm quy định của Quốc hội, nhưng lo ngại hình phạt quá nặng.
• Đảng Xanh phản đối đình chỉ và gọi hình phạt là chưa từng có tiền lệ và vượt quá mức cần thiết so với hành vi vi phạm.
Theo 1news.co.nz – Khoa Tran