Ước tính khoảng 40.000 người dân New Zealand bị ảnh hưởng thị lực do toxoplasmosis – một loại nhiễm trùng gây ra bởi ký sinh trùng lây qua phân mèo. Trong đó, 1/4 số ca bị ảnh hưởng nghiêm trọng, với khoảng 10.000 người có thể đã mất thị lực vĩnh viễn.
Toxoplasmosis là một bệnh nhiễm trùng do ký sinh trùng lây lan từ mèo. Ảnh: RNZ / Nate McKinnonCác nhà nghiên cứu tại Đại học Otago đang gặp khó khăn trong việc phát triển phương pháp điều trị mới do thiếu kinh phí, dù loại bệnh này đang gây ra ảnh hưởng lớn tới sức khỏe cộng đồng.
Ca bệnh điển hình: Thị lực mờ đột ngột do toxoplasmosis
Danielle Wilson, một y tá đang làm việc tại khoa mắt của Đại học Otago, bất ngờ bị mờ mắt và đau mắt dữ dội khi đang làm việc.
“Tôi không thể chịu được ánh sáng, mắt đỏ và rất đau,” cô kể lại. Đồng nghiệp đã nhanh chóng kiểm tra mắt cho cô và phát hiện cô mắc toxoplasmosis – ký sinh trùng do mèo lây lan.
Bác sĩ cho biết, ký sinh trùng Toxoplasma gondii có thể đã tồn tại âm thầm trong cơ thể cô suốt nhiều năm. Việc điều trị kéo dài tới 18 tháng với thuốc nhỏ mắt, kháng sinh và steroid. Dù đã điều trị, Wilson luôn lo sợ bệnh tái phát và có thể mất thị lực vĩnh viễn do vết sẹo nằm sát vùng nhìn trung tâm.
Tỷ lệ nhiễm toxoplasmosis ở New Zealand rất cao
Theo bác sĩ nhãn khoa Dr Francesc March de Ribot, toxoplasmosis là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh viêm võng mạc truyền nhiễm trên toàn cầu và là một trong những nguyên nhân chính gây mất thị lực ở New Zealand. Một nghiên cứu tại Waikato cho thấy 43% dân số từng bị nhiễm – cao hơn nhiều so với mức trung bình thế giới (1/3 dân số).
Vi khuẩn Toxoplasma gondii sinh sản trong ruột mèo và được thải ra môi trường qua phân. Trứng của ký sinh trùng có thể tồn tại trong đất và nước ngọt đến 2 năm, và sống được 6 tháng trong nước biển. Các loài chim, động vật có vú – và cả con người – có thể nhiễm bệnh khi tiếp xúc với đất hoặc nước bị ô nhiễm.
Người bị nhiễm toxoplasmosis thường không có triệu chứng rõ ràng – nhiều người chỉ thấy như bị cảm nhẹ. Tuy nhiên, nếu ký sinh trùng xâm nhập vào mắt, nó có thể gây viêm võng mạc, để lại sẹo và làm mờ vĩnh viễn tầm nhìn. Khoảng 1.000 ca tái phát được ghi nhận mỗi năm tại New Zealand.
Nghiên cứu điều trị bị đình trệ do thiếu ngân sách
Giáo sư Bruce Russell, chuyên gia ký sinh trùng tại Đại học Otago, cho biết các phương pháp điều trị hiện nay không hiệu quả với giai đoạn tiềm ẩn của ký sinh trùng.
“Thuốc hiện tại không ngăn được viêm – nguyên nhân chính làm tổn thương võng mạc và gây mù lòa,” ông nói.
Ông Russell từng hợp tác với chương trình nghiên cứu trị giá 420 triệu đô của hãng dược phẩm Novartis tại Singapore và phát hiện nhiều hợp chất tiềm năng để điều trị toxoplasmosis. Tuy nhiên, đơn xin tài trợ trị giá 900.000 đô trong 3 năm đã bị từ chối bởi Quỹ Marsden. Phòng thí nghiệm của ông ở Otago đã phải đóng cửa vào năm 2023 vì thiếu kinh phí, và phần lớn nghiên cứu hiện nay đã chuyển ra nước ngoài, chủ yếu tới Singapore.
“Thế giới phát triển dường như đã quên mất ký sinh trùng. Nhưng toxoplasmosis là ‘kẻ giết người thầm lặng’ mà chúng ta chưa hiểu hết,” ông cảnh báo.
Tác động tới động vật và nông nghiệp
Toxoplasmosis không chỉ ảnh hưởng đến con người mà còn đe dọa động vật hoang dã bản địa như chim kiwi, kākā, cá hector’s và cá hector’s Māui – những loài đặc hữu của New Zealand.
Trong nông nghiệp, bệnh còn gây sẩy thai hàng loạt ở cừu, ảnh hưởng lớn đến ngành chăn nuôi.
Khuyến cáo phòng ngừa từ bác sĩ:
• Không ăn thịt sống, tái hoặc chưa nấu chín kỹ.
• Tránh sử dụng sản phẩm từ sữa chưa tiệt trùng.
• Mang găng tay khi dọn khay vệ sinh mèo hoặc làm vườn.
• Rửa tay kỹ trước khi chế biến thức ăn hoặc ăn uống.
• Che chắn cẩn thận các hố cát trẻ em để tránh mèo phóng uế.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran