Phân tích - Khi Israel tiếp tục các cuộc tấn công vào Iran, Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhiều lãnh đạo thế giới khác đang siết chặt lập trường đối với Cộng hòa Hồi giáo này.
Ông Trump đang xem xét khả năng tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran. Ông đã công khai đe dọa lãnh tụ tối cao Iran, cho biết biết rõ vị trí của ông này và gọi đó là “mục tiêu dễ dàng”. Trump yêu cầu Iran “đầu hàng vô điều kiện”.
Trong khi đó, các quốc gia như Đức, Canada, Anh và Úc cũng lên tiếng mạnh mẽ, yêu cầu Iran từ bỏ hoàn toàn chương trình hạt nhân.
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian ký hiệp ước đối tác chiến lược trong buổi lễ sau cuộc hội đàm tại Điện Kremlin ở Moscow vào ngày 17 tháng 1 năm 2025. Ảnh: AFP / SPUTNIK / VYACHESLAV PROKOFYEVIran có đơn độc trong cuộc chiến này? Hay vẫn còn đồng minh sẵn sàng ra tay?
Liên minh kháng cự của Iran: Đã tan rã hoàn toàn?
Iran từ lâu đã xây dựng một mạng lưới các nhóm vũ trang đồng minh trên khắp Trung Đông, được gọi là “trục kháng cự” (axis of resistance). Chiến lược này giúp Iran duy trì ảnh hưởng mà không cần đối đầu trực tiếp với Mỹ hay Israel.
Trục kháng cự này gồm các nhóm như Hezbollah (Liban), Lực lượng Huy động Nhân dân PMF (Iraq), phiến quân Houthi (Yemen) và Hamas (Gaza) – tất cả đều nhận hỗ trợ hoặc có quan hệ gần gũi với Iran.
Iran cũng từng hậu thuẫn chính quyền Bashar al-Assad ở Syria, trước khi chính quyền này sụp đổ vào năm ngoái.
Tuy nhiên, trong hai năm qua, Israel đã liên tục tấn công, làm suy yếu mạng lưới này.
• Hezbollah – từng là đồng minh phi quốc gia mạnh nhất của Iran – hiện gần như bị vô hiệu hóa. Vũ khí của nhóm này đã bị phá hủy hàng loạt, và thủ lĩnh quan trọng Hassan Nasrallah bị ám sát.
• Tại Syria, các lực lượng thân Iran cũng bị đẩy lùi sau khi chế độ Assad sụp đổ, khiến Iran mất một chỗ đứng chiến lược quan trọng.
Dù vậy, Iran vẫn duy trì ảnh hưởng mạnh tại Iraq và Yemen:
• Lực lượng PMF ở Iraq có khoảng 200.000 chiến binh.
• Phiến quân Houthi ở Yemen cũng có lực lượng tương đương.
Nếu Iran đối mặt với nguy cơ tồn vong – với tư cách là quốc gia Hồi giáo dòng Shiite duy nhất trong khu vực – tình đoàn kết tôn giáo có thể khiến các nhóm này tham chiến. Khi đó, chiến tranh có thể lan rộng khắp Trung Đông.
Ví dụ, PMF có thể tấn công 2.500 binh sĩ Mỹ đang đóng tại Iraq. Thủ lĩnh nhóm Kata’ib Hezbollah (một nhánh cứng rắn của PMF) tuyên bố:
“Nếu Mỹ can thiệp, chúng tôi sẽ tấn công tất cả lợi ích và căn cứ quân sự của họ trong khu vực mà không do dự.”
Ngoài ra, Iran có thể nhắm vào các căn cứ Mỹ ở vùng Vịnh, hoặc đóng cửa eo biển Hormuz – tuyến đường vận chuyển khoảng 20% lượng dầu toàn cầu.
Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif Ảnh: AFPIran có đồng minh khu vực hoặc toàn cầu nào sẵn sàng can thiệp?
Pakistan – quốc gia Hồi giáo duy nhất có vũ khí hạt nhân
Iran đang tìm cách siết chặt quan hệ với Pakistan trong bối cảnh xung đột với Israel leo thang.
• Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif đã tuyên bố “đoàn kết tuyệt đối” với Iran trước “cuộc xâm lược phi lý của Israel”.
• Bộ trưởng Quốc phòng Pakistan Khawaja Asif nhấn mạnh: “Israel sẽ phải suy nghĩ kỹ trước khi đụng đến Pakistan.”
Tuy nhiên, Pakistan vẫn kêu gọi giảm leo thang, thúc đẩy các nước Hồi giáo khác và cả Trung Quốc tham gia hòa giải.
Các nước Ả Rập và khu vực
Iran cũng đã nỗ lực cải thiện quan hệ với Ả Rập Xê Út, Ai Cập và một số nước vùng Vịnh như UAE, Thổ Nhĩ Kỳ.
• Gần 20 quốc gia Hồi giáo – bao gồm cả những nước có quan hệ với Israel – đã đồng loạt lên án hành động của Israel và kêu gọi chấm dứt chiến sự.
Tuy nhiên, khả năng các nước này hỗ trợ quân sự cho Iran là rất thấp, do quan hệ chặt chẽ với Mỹ và lo ngại bị cuốn vào xung đột lớn hơn.
Nga và Trung Quốc – hai đồng minh toàn cầu của Iran
• Cả hai đều lên án các cuộc tấn công của Israel và thường bảo vệ Iran tại Hội đồng Bảo an LHQ.
• Tuy nhiên, hiện tại chưa có dấu hiệu cho thấy họ sẽ hỗ trợ quân sự trực tiếp.
Nga đang bận chiến tranh tại Ukraine và không muốn làm tổn hại quan hệ với chính quyền Trump, nhất là sau khi đã để Syria rơi vào tay đối thủ mà không can thiệp quyết liệt.
Trung Quốc tiếp tục giữ lập trường ủng hộ Iran về mặt ngoại giao, nhưng không muốn sa lầy vào các cuộc chiến Trung Đông, điều đã thể hiện rõ trong quá khứ.
Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen