Những lời kêu gọi gần đây từ một số doanh nghiệp du lịch nhằm cắt giảm phí khách quốc tế (International Visitor Levy – IVL) đang gây tranh cãi, bởi đây là một trong số ít chính sách hiện tại của chính phủ được đánh giá là điểm sáng cho ngành.
Theo chiều kim đồng hồ từ trên cùng bên trái, Tongariro Crossing, Milford Sound, Mautohe Cathedral Cove và Aoraki Mount Cook đều phải đối mặt với mức phí mới dành cho du khách dự kiến bắt đầu vào năm 2027. Ảnh: Ảnh lưu trữPhí IVL tăng gần gấp ba lần
IVL – loại phí mà hầu hết khách quốc tế phải đóng tại biên giới khi nhập cảnh New Zealand – đã tăng gần gấp ba, từ 35 đô lên 100 đô sau đợt rà soát năm 2024.
Khoản thu dự kiến mang lại khoảng 230 triệu đô mỗi năm, được sử dụng để phát triển hạ tầng du lịch tại các khu vực có tỷ lệ khách cao so với dân cư, đồng thời hỗ trợ các dự án bảo tồn thiên nhiên.
Tuy nhiên, trên thực tế, một phần lớn nguồn quỹ này gần đây lại được chuyển sang quảng bá du lịch quốc tế thay vì đầu tư trực tiếp vào hạ tầng hay bảo tồn.
Dẫu vậy, IVL vẫn đóng vai trò quan trọng đối với các cộng đồng địa phương vốn phải gánh áp lực từ lượng khách ngày càng tăng, cũng như với Bộ Bảo tồn (DOC) trong việc duy trì đa dạng sinh học, quản lý khách tham quan và hạ tầng.
Đề xuất thu thêm phí tại các điểm tham quan nổi tiếng
Chính phủ New Zealand muốn khách quốc tế đóng góp nhiều hơn cho chi phí bảo tồn tại các vườn quốc gia và danh thắng thiên nhiên.
Theo đó, chính phủ dự kiến thu về hơn 60 triệu đô mỗi năm nhờ phí vào cửa từ 20 – 40 đô tại bốn điểm du lịch nổi tiếng:
• Vườn quốc gia Aoraki-Mount Cook
• Tongariro Crossing
• Milford Sound
• Cathedral Cove
Thêm sáu địa điểm khác sẽ được công bố trong thời gian tới.
Khoảng 80% lượng khách đến những điểm này là khách quốc tế, vì vậy công chúng trong nước có khả năng sẽ ủng hộ chính sách mới.
Tuy nhiên, du khách nước ngoài có thể bối rối khi vừa phải đóng phí IVL tại biên giới, vừa phải trả thêm phí vào cửa. Do đó, chính phủ cần truyền thông rõ ràng sự khác biệt giữa hai loại phí và minh bạch về việc sử dụng nguồn thu.
Nguy cơ của cách tiếp cận “thiên nhiên phải trả tiền”
Đề xuất phí vào cửa còn đặt ra những câu hỏi lớn hơn về tính khả thi và định hướng lâu dài.
Mặc dù việc tái đầu tư nguồn thu trực tiếp vào những điểm thu phí nghe có vẻ hợp lý, nhưng cách tiếp cận phi tập trung này có thể làm suy yếu các nỗ lực bảo tồn chiến lược ở cấp vùng hoặc quốc gia.
Bởi lẽ, bên cạnh các điểm nổi tiếng như Aoraki-Mount Cook hay Cathedral Cove, còn hàng chục điểm ít được biết đến nhưng vẫn có giá trị bảo tồn hoặc cần hạ tầng cải thiện. Nếu chỉ dựa vào mức thu tại điểm đến, những nơi này có nguy cơ bị bỏ quên.
Một mối lo khác là chính phủ tương lai có thể dựa vào phí IVL và phí vào cửa để cắt giảm ngân sách cốt lõi của DOC. Điều này có thể đe dọa tới các dự án bảo tồn, sinh cảnh hoặc những khu vực không thể tự tạo doanh thu.
Giá trị vượt lên trên giá trị tiền tệ
Bộ trưởng Bảo tồn Tama Potaka từng phát biểu rằng, lợi nhuận từ đất bảo tồn công hiện chỉ đạt 50–60 triệu đô mỗi năm và như vậy là “chưa đủ”.
Tuy nhiên, cách nhìn thuần túy tài chính này bỏ qua giá trị nội tại cũng như dịch vụ hệ sinh thái mà thiên nhiên mang lại – từ không khí trong lành, nguồn nước sạch, khả năng hấp thụ carbon, cho đến lợi ích sức khỏe và tinh thần của con người.
Tăng trưởng kinh tế và mâu thuẫn giá trị bảo tồn
Trong kế hoạch tăng trưởng, chính phủ còn có ý định mở rộng các hoạt động khai thác trên đất bảo tồn cho du lịch, nông nghiệp và kinh doanh. Nhưng đến nay vẫn chưa có cam kết chắc chắn về việc giám sát chặt chẽ để đảm bảo tác động ở mức chấp nhận được.
Việc mở thêm bãi đỗ xe, hay tăng cơ hội thương mại có thể đi ngược lại các giá trị cốt lõi mà đất bảo tồn ở New Zealand được lập ra để bảo vệ. Những giá trị này cần được duy trì lâu dài, vượt lên trên một nhiệm kỳ chính phủ hay áp lực kinh tế ngắn hạn.
Thách thức phía trước
Chính sách du lịch hiện tại gợi nhớ đến “làn sóng bùng nổ” đầu thập niên 1990, khi số lượng khách tăng được ưu tiên hơn các yếu tố khác.
Ít nhất lần này, chính phủ đang cố gắng thu hồi một phần chi phí thông qua phí khách quốc tế và phí vào cửa tại điểm đến.
Thách thức đặt ra là đảm bảo nguồn lực này được tái đầu tư hợp lý – không chỉ để bảo vệ những điểm đến nổi tiếng, mà còn để duy trì hệ thống đa dạng các cảnh quan và khu bảo tồn tự nhiên vốn là nền tảng cho du lịch New Zealand.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran