Bộ trưởng Tư pháp Paul Goldsmith cảnh báo việc áp dụng tikanga Māori trong phán quyết tòa án có thể ảnh hưởng tới đầu tư ở New Zealand.
Bộ trưởng Tư pháp Paul Goldsmith. Ảnh: RNZ / Mark PapaliiPhát biểu tại một sự kiện do Hiệp hội Luật sư tổ chức, Goldsmith cho biết ông lo ngại New Zealand đang phát triển một hệ thống pháp lý “thiết kế riêng” với việc đưa các khái niệm khó hiểu từ tikanga Māori vào luật pháp.
“Một hệ thống pháp luật rõ ràng, được quốc tế công nhận là vô cùng quan trọng. Tôi lo ngại chúng ta đang đi quá xa với một cách tiếp cận riêng biệt, mang tính đặc thù của New Zealand, bao gồm những khái niệm khó nhân rộng và khó hiểu,” Goldsmith nói hôm thứ Tư, theo Law | News.
Ông nhấn mạnh chính phủ sẵn sàng ban hành luật để vượt trên các phán quyết của tòa án nếu cần thiết, nhằm đảm bảo sự rõ ràng. Goldsmith dẫn ví dụ về việc chính phủ đang rà soát các điều khoản liên quan đến Hiệp ước Waitangi trong luật pháp – hoặc làm cho thống nhất hơn, hoặc loại bỏ hoàn toàn – để văn bản pháp lý dễ hiểu hơn.
Bà Tureiti Moxon, Chủ tịch Cơ quan Quản lý Đô thị Quốc gia Māori. Ảnh: Sarah Sparks cung cấpPhản ứng từ phía Māori
Chủ tịch National Māori Urban Authority, bà Lady Tureiti Moxon, cho rằng đây là sự lạm quyền:
“Chính phủ có quyền làm luật, nhưng việc giải thích luật là nhiệm vụ của tòa án.”
Bà chỉ trích việc chính phủ “tự cho mình quyền thay đổi luật theo ý muốn” là thiếu tôn trọng mối quan hệ giữa iwi (bộ lạc Māori) và Hoàng gia, vốn được xây dựng trên Hiệp ước Waitangi.
“Đây là sự coi thường tikanga và vị trí của tikanga trong đất nước chúng ta.”
Tranh cãi về tác động tới đầu tư
Goldsmith lập luận rằng tính dự đoán và ổn định của hệ thống pháp luật là nền tảng để thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Ông cảnh báo rằng nếu hệ thống pháp luật ngày càng có nhiều “đặc điểm riêng biệt”, New Zealand có nguy cơ đánh mất niềm tin của nhà đầu tư.
“Nếu nhà đầu tư nhìn vào luật mà không thể rõ ràng về ý nghĩa hay kết quả, họ sẽ mang tiền đi nơi khác – và đó là vấn đề lớn với New Zealand,” ông nói.
Tuy nhiên, cựu Tổng chưởng lý Chris Finlayson cho rằng Goldsmith “cường điệu hóa”. Ông nhấn mạnh:
“Khó có chuyện một nhà đầu tư lại từ bỏ New Zealand chỉ vì một điều khoản liên quan đến Hiệp ước trong một văn bản luật.”
Finlayson thừa nhận một số quy định về nghĩa vụ theo Hiệp ước còn mơ hồ, cần được viết rõ ràng hơn, nhưng ông khẳng định các tòa án không hề ‘quá khích’ trong cách diễn giải.
“Hầu hết chỉ dừng lại ở nguyên tắc thiện chí và tham vấn với iwi.”
Về sự phát triển của hệ thống pháp lý gắn với tikanga Māori, Finlayson nhận định:
“Chúng ta không thể ngăn cản sự thay đổi. Hiệp ước Waitangi tạo nên mối quan hệ độc đáo giữa New Zealand và tangata whenua (người bản địa Māori), và nhìn chung chúng ta đang làm khá tốt.”
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran