New Zealand công bố thay đổi lớn trong phân bổ và tài trợ dịch vụ hỗ trợ người khuyết tật.
Bộ trưởng phụ trách các vấn đề về người khuyết tật, bà Louise Upston, đã trao đổi với các bên liên quan trong một cuộc gọi trước khi tham dự triển lãm Disability Connect diễn ra tại Auckland vào thứ Tư.
Bà cho biết, các quy trình đánh giá và việc phân bổ dịch vụ hỗ trợ thông qua hệ thống Đánh giá nhu cầu và Điều phối dịch vụ (NASC) sẽ được chuẩn hóa trên toàn quốc.
Các hướng dẫn chi tiêu – bao gồm cả những điều chỉnh gây tranh cãi nhằm tiết kiệm chi phí được áp dụng từ tháng 3 năm ngoái – sẽ bị bãi bỏ. Người khuyết tật sẽ có nhiều quyền tự quyết hơn trong việc sử dụng nguồn kinh phí của mình, tuy nhiên mức chi tiêu sẽ được giới hạn cứng.
Khoản “ngân sách” này ban đầu sẽ được phân bổ dựa trên mức chi tiêu trước đây của từng cá nhân. Các đơn vị NASC sẽ phối hợp với người sử dụng dịch vụ hỗ trợ để xây dựng một kế hoạch cá nhân, nêu rõ mục đích sử dụng nguồn kinh phí mà mỗi người được cấp.
“Ý định có thể là duy trì sự ổn định hoặc theo đuổi những mục tiêu cụ thể. Kế hoạch sẽ tập trung vào điều mà người khuyết tật mong muốn và cần thiết để vượt qua những rào cản gắn liền với tình trạng khuyết tật của họ,” bà Upston cho biết.
Nhu cầu của gia đình và người chăm sóc cũng sẽ được xem xét trong quá trình đánh giá, nếu những nhu cầu đó liên quan trực tiếp đến việc chăm sóc cho người được hỗ trợ.
“Đây là điều chúng tôi nhận thấy rất rõ ràng thông qua các cuộc tham vấn. Hỗ trợ cho người chăm sóc là yếu tố then chốt để duy trì cả họ và công việc chăm sóc mà họ dành cho những người thân yêu. Điều này cũng giúp tất cả các bên liên quan có thể chuẩn bị cho những tình huống khi gia đình hoặc người chăm sóc không còn khả năng tiếp tục chăm sóc nữa.”
Cách tiếp cận mới sẽ được triển khai theo từng giai đoạn:
• Từ 1/2/2026: áp dụng cho những người lần đầu tiên tham gia hệ thống.
• Từ 1/4/2026: những người đang sử dụng hình thức cấp kinh phí linh hoạt sẽ được tiếp cận với khoản ngân sách mới theo cơ chế này.
• Từ 1/10/2026: những người cần tái đánh giá định kỳ sẽ được thực hiện theo hệ thống mới.
Hệ thống riêng Enabling Good Lives sẽ tạm thời không thay đổi, bà Upston cho biết cần thêm thời gian để xem xét kỹ lưỡng hơn.
Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng hơn 90% người sử dụng hình thức cấp kinh phí linh hoạt hiện đang tiếp cận hỗ trợ thông qua các đơn vị NASC.
Bà Upston cho biết, những thay đổi này bắt nguồn từ phản hồi của hơn 1.800 người khuyết tật, gia đình và người chăm sóc, tất cả đều kêu gọi được tự do hơn trong việc tự quyết định cách chi tiêu khoản kinh phí được phân bổ.
“Chúng tôi hiểu rằng một số quyết định khó khăn đã phải đưa ra vào năm 2024 để hạn chế việc chi phí gia tăng mất kiểm soát. Kể từ đó, chúng tôi đã nỗ lực nhiều hơn để đảm bảo người khuyết tật, gia đình và người chăm sóc có một hệ thống đáng tin cậy, dễ dàng sử dụng,” bà nói trong một tuyên bố bằng văn bản.
Những vấn đề liên quan đến việc cung cấp dịch vụ hỗ trợ, được nêu trong báo cáo của Ngài Maarten Wevers năm ngoái, bắt nguồn từ “những bất cập tồn tại lâu dài mà chưa từng được giải quyết triệt để,” bà nói thêm.
“Ưu tiên tuyệt đối của tôi là đảm bảo hệ thống hỗ trợ người khuyết tật trở nên nhất quán hơn, minh bạch hơn, bền vững hơn và công bằng hơn.”
Khi được RNZ hỏi về việc ngân sách dựa trên mức chi tiêu thực tế trong quá khứ – thay vì mức kinh phí được phân bổ – ông Alastair Hill thuộc Bộ Phát triển Xã hội (MSD) khẳng định điều này không đồng nghĩa với việc giới hạn ngân sách ở mức mà mọi người từng bị buộc phải chi theo các quy định gây tranh cãi mà chính phủ nay đã bãi bỏ.
“Đúng là trước đây một số người đã được phân bổ kinh phí nhưng không thể sử dụng hết trong thời hạn cho phép. Chúng tôi nhận thấy rằng trong một số trường hợp, nguyên nhân là do các quy định về chi tiêu được ban hành vào tháng 3/2024,” ông Hill nói.
“Chính vì vậy, khi xác định ngân sách mới cho hình thức cấp kinh phí linh hoạt, chúng tôi sẽ xem xét giai đoạn chi tiêu từ 6/2023 – 6/2025, để đảm bảo ngân sách phản ánh đúng mức chi tiêu thực tế của người dùng, đặc biệt là trước tháng 3/2024, khi điều đó còn phù hợp.”
Theo rnz.co.nz – Hani Dang