Các tài liệu Ngân sách mới công bố cho thấy một khoản thâm hụt gần 8,5 tỷ đô trong nguồn vốn tương lai, cùng cảnh báo rằng các biện pháp tiết kiệm quy mô lớn sẽ dần kém hiệu quả.
Các tài liệu ngân sách đã tiết lộ khoản lỗ gần 8,5 tỷ đô trong nguồn tài trợ tương lai. Ảnh: RNZBộ Tài chính đã công bố loạt tài liệu giải thích quá trình xây dựng Ngân sách trong vòng một năm. Năm 2024, Nội các đã thông qua kế hoạch đánh giá hiệu suất để bảo đảm các bộ ngành có thể duy trì hoạt động trong phạm vi ngân sách trung hạn.
Theo đó, các bộ ngành phải liệt kê áp lực chi phí (chi phí cần thiết để duy trì dịch vụ) và các khoản tiết kiệm có thể thực hiện. Kết quả cho thấy tổng áp lực chi phí lên tới 27,9 tỷ đô, trong khi phương án tiết kiệm chỉ đạt 19,7 tỷ đô, để lại khoảng thiếu hụt 8,48 tỷ đô gọi là “áp lực chưa được tài trợ”.
Bộ Tài chính đã công bố các tài liệu cho thấy quá trình xây dựng Ngân sách 2025 trong suốt một năm. Ảnh: RNZ / Samuel RillstoneNgành chịu áp lực lớn nhất
Phần lớn chi phí phát sinh thuộc về Giáo dục, Quốc phòng, Y tế, Dịch vụ hỗ trợ người khuyết tật và Giao thông. Trong khi đó, áp lực chưa được tài trợ tập trung ở Y tế, Phát triển xã hội, Giao thông và MBIE.
Các yếu tố chính làm tăng chi phí gồm:
• 8,6 tỷ đô từ lạm phát trong hàng hóa, dịch vụ và chi phí vận hành.
• 5,6 tỷ đô từ nhu cầu dịch vụ tăng do thay đổi dân số và nhân khẩu học.
• Tiền lương cũng là một yếu tố, nhưng con số cụ thể bị che giấu.
Trong số 41 kế hoạch được trình, có 13 kế hoạch bị xếp hạng đỏ vì thiếu phương án tiết kiệm để bù đắp chi phí, và 18 kế hoạch xếp hạng vàng vì cần quyết định thêm từ Nội các hoặc Ngân sách tương lai.
Lời cảnh báo từ Bộ Tài chính
Bộ Tài chính nhấn mạnh: “Chúng ta đang đối mặt với thâm hụt cơ cấu hơn 2% GDP, trong khi chiến lược tài khóa yêu cầu thặng dư bền vững trong trung hạn. Việc uốn lại đường cong chi tiêu là tối quan trọng.”
Trong tháng 8/2024, Bộ Tài chính khuyến nghị Bộ trưởng Tài chính Nicola Willis cần tạo thêm 1,5 – 4,5 tỷ đô mỗi năm để đáp ứng các cam kết chi tiêu cốt lõi. Bộ cũng cảnh báo việc liên tục tìm kiếm tiết kiệm diện rộng sẽ dần kém hiệu quả, bởi “các giải pháp dễ dàng” đã được tận dụng hết.
Các biện pháp tiết kiệm được lựa chọn
Tại Ngân sách, Bộ trưởng Willis công bố mức tiết kiệm trung bình 5,3 tỷ đô mỗi năm trong 4 năm tới, đến từ:
• Thay đổi trong chi trả bình đẳng lương,
• Cắt giảm mức đóng góp KiwiSaver của chính phủ,
• Siết chặt phúc lợi cho thanh niên 18-19 tuổi,
• Áp dụng kiểm tra thu nhập toàn phần với khoản hỗ trợ trẻ em Best Start.
Các phương án từng được xem xét còn có: loại bỏ hoàn toàn KiwiSaver contribution, giới hạn hỗ trợ chỉ cho người 18-25 tuổi, hoặc hủy bỏ hoàn toàn Best Start. Tuy nhiên, Bộ Tài chính và Sở Thuế cho rằng điều này sẽ làm giảm thu nhập hộ gia đình và tăng tỷ lệ nghèo trẻ em.
Theo 1news.co.nz – Khoa Tran