“Điều quan trọng là phải có mặt trong phòng họp,” bà Suzannah Jessep, Giám đốc điều hành Quỹ châu Á New Zealand (Asia New Zealand Foundation), chia sẻ khi Thủ tướng Christopher Luxon bắt đầu chuỗi cuộc họp với các nhà lãnh đạo Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (EAS) lần thứ 20 tại Malaysia vào ngày thứ Hai.
Ảnh: Lillian Hanly / RNZBà Jessep cho rằng, các hội nghị kinh tế và an ninh diễn ra trong tuần này có ý nghĩa quan trọng đối với sự ổn định và thịnh vượng của khu vực, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng gia tăng và nhiều lãnh đạo quyền lực thế giới cùng tham dự.
🌏 New Zealand củng cố vị thế tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương
Phát biểu trước chuyến đi, Thủ tướng Luxon nói với RNZ rằng mục tiêu trọng tâm là tăng cường quan hệ thương mại và đa dạng hóa cơ hội kinh tế cho New Zealand trong bối cảnh bất ổn toàn cầu.
Hội nghị EAS năm nay quy tụ 10 quốc gia ASEAN (bao gồm Malaysia – nước chủ nhà, Thái Lan, Singapore, Lào…) cùng các đối tác như Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ, Australia và New Zealand.
Tổng thống Donald Trump đại diện cho Mỹ, trong khi Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường dẫn đầu phái đoàn Bắc Kinh. Ngoài ra còn có Thủ tướng Úc Anthony Albanese, Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung, Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi (tham dự trực tuyến) và Thủ tướng Canada Mark Carney.
💬 “Quan trọng là phải có mặt” – tiếng nói của New Zealand tại bàn đàm phán
Bà Jessep nhấn mạnh rằng việc New Zealand tham gia trực tiếp giúp nước này bảo vệ lợi ích quốc gia, góp phần định hình các quy tắc khu vực, và duy trì sự kết nối của các thị trường.
“Tham dự là bước đầu tiên và cực kỳ quan trọng. Không có gì làm xói mòn vai trò của khu vực nhanh hơn việc vắng mặt,” bà nói.
Theo bà, chỉ cần các lãnh đạo ngồi lại trong cùng một phòng họp, nhiều vấn đề ổn định khu vực và an ninh có thể được thúc đẩy — giống như thỏa thuận hòa bình giữa Thái Lan và Campuchia được ký kết tại một hội nghị tương tự, giúp kết thúc tranh chấp biên giới.
Bà cũng lưu ý rằng khu vực Đông Nam Á đang chịu nhiều sức ép, không chỉ từ các cuộc xung đột ở Ukraine, Gaza, Sudan, mà còn từ cạnh tranh Mỹ – Trung leo thang.
Ảnh: Lillian Hanly / RNZ💹 Thuế quan và thương mại – tâm điểm tại hội nghị
Thuế quan của Mỹ dự kiến là chủ đề nóng khi Mỹ áp mức 15% lên hàng xuất khẩu của New Zealand từ tháng 8, trong khi Lào và Myanmar chịu 40%, và các nước ASEAN khác từ 10–20%.
Đáp trả, Trung Quốc đã siết xuất khẩu khoáng sản đất hiếm, làm dấy lên lo ngại về chuỗi cung ứng toàn cầu — nội dung chắc chắn sẽ được thảo luận tại EAS.
Bà Jessep đánh giá cao việc các nhà lãnh đạo lớn như Trump và Tập Cận Bình cùng tham dự, coi đây là dấu hiệu tích cực cho đối thoại khu vực. Bà hy vọng các quốc gia vừa và nhỏ, như New Zealand, sẽ có tiếng nói mạnh mẽ hơn giữa bối cảnh “căng thẳng thương mại và an ninh ngày càng cao”.
🌐 New Zealand – “người định hình luật chơi” trong thương mại khu vực
Bà Jessep nhấn mạnh New Zealand có lịch sử đáng tự hào trong việc “xây dựng và định hình cấu trúc thương mại toàn cầu”, và ở các diễn đàn như EAS và APEC, Wellington vẫn “có nhiều giá trị để đóng góp”.
Nhìn về phía trước, bà cho rằng APEC 2025 tại Hàn Quốc có thể chứng kiến thỏa thuận thương mại Mỹ – Trung được tái thiết lập, cùng khả năng Mỹ và Canada đạt được một hiệp định song phương – những diễn biến có thể ảnh hưởng mạnh đến khu vực.
🕊️ Tái khẳng định vai trò ASEAN – New Zealand
Thủ tướng Luxon sẽ ở Kuala Lumpur trong hai ngày, trước khi bay sang Hàn Quốc dự APEC.
Tại hội nghị EAS năm nay, các nước sẽ kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN – New Zealand và chính thức ký kết Đối tác Chiến lược Toàn diện (Comprehensive Strategic Partnership) giữa hai bên.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran