Bạn có thắc mắc về tiền bạc, hưu trí hay kinh tế cá nhân? RNZ vừa ra mắt podcast mới “No Stupid Questions” do Susan Edmunds dẫn dắt, nơi bạn có thể gửi câu hỏi hoặc bản ghi âm tới questions@rnz.co.nz. Bạn cũng có thể đăng ký nhận bản tin tài chính mới “Money with Susan Edmunds” để cập nhật thông tin hữu ích mỗi tuần.
Phóng viên kinh tế của RNZ Susan Edmunds. Ảnh: RNZ💬 Câu hỏi của độc giả
“Tôi là công dân Úc, đã sinh sống tại New Zealand từ năm 1996 và làm giáo viên trung học. Trước đó, tôi sống và làm việc ở Úc khoảng 7 năm. Tôi sinh năm 1964 nên bắt đầu quan tâm đến vấn đề lương hưu.
Khi đủ 65 tuổi, tôi nghĩ mình sẽ được nhận NZ Super. Khi đủ 67 tuổi, liệu tôi có thể chuyển sang nhận lương hưu của Úc (Australian Super) vì mức này cao hơn không?
Nếu tôi quay về Úc lúc 65 tuổi, tôi có tiếp tục được nhận NZ Super không, và sau đó có thể chuyển sang lương hưu Úc khi 67 tuổi không?”
🏛 Giải đáp từ chuyên gia chính sách
New Zealand và Australia có một Hiệp định An sinh Xã hội song phương (Social Security Agreement – SSA), được áp dụng trong trường hợp này.
Ông Harry Fenton, Giám đốc chính sách quốc tế và hưu trí, cho biết NZ Super được thiết kế để đảm bảo người từng sống hoặc làm việc ở nước ngoài không bị thiệt thòi so với người chỉ sống tại New Zealand.
“Theo SSA, công dân Úc di cư sang New Zealand và đáp ứng đủ điều kiện sẽ được hưởng các quyền lợi hưu trí tương tự người dân New Zealand,” ông Fenton nói.
“Một công dân Úc có thể nhận NZ Super từ tuổi 65, nếu đáp ứng đủ yêu cầu, bao gồm số năm cư trú cần thiết.
Thời gian sống ở Úc có thể được tính gộp để đủ điều kiện, nhưng trong trường hợp đó, bạn chỉ đủ tiêu chuẩn nhận NZ Super từ tuổi 67.”
Về việc chuyển đổi giữa hai hệ thống hưu trí, ông khuyến nghị người dân liên hệ trực tiếp Trung tâm Dịch vụ MSD (Bộ Phát triển Xã hội) để được tư vấn cụ thể, tránh những rắc rối về quyền lợi.
Lưu ý: Lương hưu Úc (Australian Age Pension) được kiểm tra theo thu nhập và tài sản, vì vậy mức hưởng có thể thay đổi tùy tình hình tài chính của bạn.
🏡 Vấn đề khác: Tranh chấp hoàn vốn căn hộ nghỉ hưu
Một độc giả khác chia sẻ rằng sau khi cha qua đời năm 2013, phần sở hữu của ông trong căn hộ hưu trí được để lại cho con. Người mẹ kế có quyền ở lại đến khi rời đi vào tháng 3 năm nay. Tuy nhiên, đến nay (tháng 10), căn hộ vẫn chưa được tân trang hoặc rao bán, khiến người thừa kế lo ngại rằng mình đang cho công ty đầu tư bất động sản “vay không lãi vô thời hạn”.
⚖️ Giải thích từ Ủy ban Hưu trí New Zealand
Theo phát ngôn viên của Ủy ban Hưu trí (Retirement Commission), chủ đầu tư làng hưu trí không bắt buộc phải hoàn lại vốn cho đến khi căn hộ được bán lại.
Tuy nhiên, họ có nghĩa vụ pháp lý trong quá trình bán, bao gồm:
• Tích cực tiếp thị căn hộ;
• Cung cấp báo cáo định kỳ cho người thừa kế;
• Định giá lại tài sản sau 6 tháng;
• Giảm phí sinh hoạt hàng tháng sau 9 tháng.
“Nếu bạn cho rằng đơn vị vận hành không thực hiện đúng nghĩa vụ, bạn có thể gửi khiếu nại chính thức,” bà nói.
Quy trình gồm 4 bước:
1. Gửi khiếu nại bằng văn bản (ký tên, ghi ngày) cho ban quản lý làng hưu trí – họ phải phản hồi trong 20 ngày làm việc;
2. Nếu không được giải quyết, khiếu nại lên giám sát viên pháp lý (statutory supervisor);
3. Sau đó, đưa ra hòa giải;
4. Cuối cùng, nếu vẫn chưa xong, chuyển sang hội đồng giải quyết tranh chấp (dispute panel).
Nếu căn hộ vẫn chưa được bán sau 9 tháng, bạn có thể gửi thông báo tranh chấp chính thức.
🔍 Luật Hưu trí đang được xem xét
Hiện Đạo luật Làng Hưu trí 2003 (Retirement Villages Act 2003) đang được Chính phủ New Zealand xem xét sửa đổi, dự kiến có quyết định trong năm nay. Một trong những trọng tâm là yêu cầu hoàn vốn sớm hơn cho người rời làng hưu trí.
Trong khi chờ thay đổi, Ủy ban Hưu trí khuyến nghị người dân nên tìm tư vấn pháp lý độc lập, nếu nghi ngờ đơn vị vận hành không tuân thủ nghĩa vụ.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran