Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon khẳng định ông sẽ “phản đối mạnh mẽ” việc Mỹ tái khởi động thử nghiệm hạt nhân, nhấn mạnh New Zealand là “quốc gia tự hào với lập trường phi hạt nhân”.
Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Tập Cận Bình, và Thủ tướng Christopher Luxon. (Nguồn: PMO cung cấp qua RNZ)Luxon cho biết trên toàn cầu đang có xu hướng phi hạt nhân hóa, và lập trường của New Zealand “rất rõ ràng”:
“Chúng tôi không muốn thấy một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân.”
Tuyên bố này được đưa ra sau khi Tổng thống Mỹ cho biết ông muốn nối lại các vụ thử hạt nhân để “đảm bảo cân bằng” với Nga và Trung Quốc.
Luxon nói thêm, có nhiều công nghệ mô phỏng và kiểm nghiệm qua máy tính, không cần phải “thực sự phóng thử” vũ khí. Khi được hỏi liệu ông có nêu vấn đề này với ông Trump hay không, Luxon trả lời có thể “vào thời điểm thích hợp”.
“Chúng tôi có thể thảo luận, nhưng lập trường của chúng tôi đã rất rõ.”
Thủ tướng Christopher Luxon và người đồng cấp Nhật Bản, Sanae Takaichi. (Nguồn: rnz.co.nz)Gặp gỡ nhiều lãnh đạo thế giới tại APEC
Phát biểu với báo giới sau ngày họp song phương và các phiên chính thức đầu tiên của APEC, ông Luxon cho biết ông đã có:
• Cuộc gặp chính thức với các nhà lãnh đạo UAE, Brunei và Indonesia,
• Trao đổi không chính thức với tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent,
• Nói chuyện ngắn với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào buổi tối cùng ngày.
Luxon cho biết bà Takaichi rất háo hức gặp gỡ ông vì vừa đảm nhận chức vụ mới, và cả hai đã bàn về hợp tác an ninh – quốc phòng giữa New Zealand và Nhật Bản.
Cuộc gặp kéo dài với Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto
Cuộc gặp giữa Luxon và Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto kéo dài hơn một giờ, lâu hơn hầu hết các cuộc họp song phương khác. Hai nhà lãnh đạo mở đầu bằng những câu chuyện vui về bóng bầu dục (rugby).
Tổng thống Prabowo ghi nhận Luxon từng có kế hoạch thăm Indonesia đầu năm nay nhưng bị hoãn. Cả hai đồng ý sắp xếp lại chuyến thăm trong thời gian tới.
“Chúng tôi đều bận rộn, nhưng quyết tâm sẽ có chuyến thăm song phương trước khi hết nhiệm kỳ,” Luxon nói.
Ông cho biết cuộc thảo luận tập trung vào tăng cường thương mại, giáo dục và an ninh lương thực. Hai bên không đề cập đến Gaza hay Tây Papua.
Luxon nhấn mạnh:
“Indonesia có dân số đứng thứ tư thế giới, là nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á và là đối tác then chốt của New Zealand trong khu vực ASEAN và Nam bán cầu.”
Ông cho biết nhu cầu toàn cầu về thịt đỏ và sữa hiện vượt xa nguồn cung, và đây chính là cơ hội cho New Zealand mở rộng xuất khẩu.
“Thương mại giữa hai nước đã tăng 10%, nhưng tôi tin rằng tốc độ này còn có thể cao hơn nữa,” ông nói.
Thúc đẩy kinh tế xanh tại APEC
Buổi sáng cùng ngày, Luxon cùng lãnh đạo Chile và Singapore đã khởi động đàm phán cho Hiệp định Đối tác Kinh tế Xanh (Green Economy Partnership Agreement).
Bộ trưởng Thương mại và Đầu tư Todd McClay cho biết hiệp định này mở ra cơ hội hợp tác trong nền kinh tế xanh toàn cầu trị giá hàng nghìn tỷ USD trong thập kỷ tới.
Thủ tướng Singapore Lawrence Wong phát biểu:
“Chúng tôi tuy là ba quốc gia nhỏ, nhưng có bề dày hợp tác trong các hiệp định đổi mới.”
Tổng thống Chile cũng đồng tình, nhấn mạnh vai trò “nhỏ nhưng quan trọng” của các quốc gia này, trước khi đùa rằng New Zealand có “10 đến 12 triệu dân” — để rồi được Luxon chính xác hóa con số.
Luxon sau đó chia sẻ rằng những ý tưởng đột phá như vậy thường khởi nguồn từ APEC, nơi các quốc gia có thể “ươm mầm và phát triển sáng kiến mới”.
“Bạn không thể bắt đầu với 21 quốc gia ngay từ ngày đầu. Mọi thứ cần bắt đầu từ vài nước có cùng nhiệt huyết, rồi mở rộng dần,” Luxon nói, dẫn ví dụ về CPTPP.
Trao đổi ngắn với Chủ tịch Tập Cận Bình
Cuối ngày, tại tiệc chiêu đãi các nhà lãnh đạo kinh tế APEC, Luxon đã có cuộc trao đổi ngắn với Chủ tịch Tập Cận Bình. Trước đó, ông cho biết mong muốn được gặp nếu lịch trình cho phép.
“Đây không phải ưu tiên hàng đầu, nhưng nếu có cơ hội, tôi muốn hiểu rõ quan điểm của ông ấy về các vấn đề khu vực,” Luxon chia sẻ.
Thứ Bảy là ngày làm việc cuối cùng của Luxon tại Hàn Quốc, trước khi trở về New Zealand vào buổi tối, cùng với buổi chụp ảnh “gia đình APEC”.
Theo 1news.co.nz – Khoa Tran