Mỗi năm vào tháng 11, khi lễ Guy Fawkes và Diwali diễn ra, khắp các khu dân cư ở New Zealand lại vang lên tiếng pháo hoa — niềm vui với nhiều người nhưng cũng là nỗi ám ảnh với không ít người khác.
Người ta ước tính có khoảng 200 cuộc gọi báo cáo về các sự cố liên quan đến pháo hoa mỗi năm. (Nguồn: 1News)Câu hỏi “Có nên cấm bán pháo hoa cho công chúng hay không?” lại một lần nữa làm dậy sóng dư luận.
Dưới đây là tổng hợp những quy định hiện hành, tranh luận, và xu hướng mới nhất về việc sử dụng pháo hoa tại New Zealand.
🎆 Quy định hiện hành về việc bán và sử dụng pháo hoa
• Thời gian bán: Pháo hoa chỉ được phép bán trong 4 ngày mỗi năm, từ 2/11 đến hết ngày 5/11 (Ngày Guy Fawkes).
• Độ tuổi: Người mua phải trên 18 tuổi.
• Chứng nhận an toàn: Tất cả pháo hoa phải được kiểm định và có chứng chỉ xác nhận tuân thủ Quy định về Chất độc hại (Pháo hoa) năm 2001.
Từ năm 2006, chính phủ đã siết chặt quy định, rút ngắn thời gian bán từ 10 xuống 4 ngày và nâng độ tuổi mua tối thiểu từ 14 lên 18.
Theo James York, đại diện công ty Bad Boy Fireworks (hoạt động tại Auckland từ năm 1948):
“Thị trường pháo hoa ở New Zealand hiện nay được quản lý rất chặt chẽ. Các nhà nhập khẩu đều tuân thủ nghiêm ngặt quy định an toàn và hợp tác với nhau để đảm bảo chất lượng sản phẩm.”
Hiện không có luật quốc gia cấm sử dụng pháo hoa quanh năm, nhưng nhiều hội đồng địa phương (như Wellington, Auckland) đã cấm đốt pháo ở bãi biển hoặc nơi công cộng, chỉ cho phép sử dụng trong khuôn viên tư nhân.
Trong các đợt thời tiết xấu, Fire and Emergency New Zealand (FENZ) có thể ban hành lệnh cấm tạm thời.
Một số chuỗi siêu thị lớn như Countdown (nay là Woolworths) đã ngừng bán pháo hoa từ năm 2019, và The Warehouse cũng dừng bán từ năm 2021.
🚫 Liệu pháo hoa có thể bị cấm hoàn toàn?
Theo các nghị sĩ chính phủ hiện tại, khả năng ban hành luật cấm toàn bộ việc bán pháo hoa cho công chúng là rất thấp.
Ông Greg Fleming, nghị sĩ Đảng Quốc gia (National Party), nói với RNZ rằng:
“Chính phủ hiện không có kế hoạch xem xét vấn đề này. Ưu tiên của chúng tôi là tăng trưởng kinh tế và kiểm soát chi tiêu công.”
Dù vậy, ba bản kiến nghị với tổng cộng hơn 95.000 chữ ký (bao gồm cả “dấu chân thú cưng”) đang được Ủy ban Kiến nghị của Quốc hội xem xét.
Phiên điều trần chung cho cả ba bản kiến nghị sẽ diễn ra vào ngày 6/11, ngay sau lễ Guy Fawkes.
🐶 Ai ủng hộ và ai phản đối lệnh cấm?
• Ủng hộ cấm:
o SPCA và các tổ chức bảo vệ động vật khẳng định pháo hoa gây hoảng loạn, thương tích và cái chết cho nhiều thú nuôi.
o Bà Christine Sumner (SPCA) cho biết:
“Mỗi năm chúng tôi đều nhận được hàng loạt báo cáo về chó, mèo hoặc ngựa bị thương do sợ tiếng pháo.”
• Phản đối cấm:
o Các doanh nghiệp pháo hoa và tổ chức gây quỹ cộng đồng cho rằng cấm bán sẽ ảnh hưởng nặng nề đến kinh tế và việc làm.
o Ông James York nói:
“Chỉ một nhóm nhỏ muốn cấm pháo hoa. Nếu bị cấm, hàng trăm gia đình, tổ chức từ thiện và sự kiện gây quỹ sẽ mất nguồn thu quan trọng.”
Theo khảo sát của AA Insurance (2023):
• 53% người dân ủng hộ cấm sử dụng pháo hoa giải trí,
• 20% khác muốn cấm hoàn toàn pháo hoa.
📊 Số liệu mới nhất: Pháo hoa vẫn đang được dùng nhiều hơn
Theo Bộ Môi trường New Zealand (2024):
• 575,544 kg pháo hoa được nhập khẩu năm 2023 (tăng 52% so với 2022).
• 106 vụ cháy do pháo hoa (tăng 58%).
• 341 trường hợp thương tích liên quan pháo hoa (tăng 92 ca).
• 1.572 cuộc gọi báo cảnh sát liên quan pháo hoa (tăng 124%).
Dù số vụ việc tăng trong ngắn hạn, xu hướng dài hạn từ năm 2000 đến nay vẫn giảm dần.
💬 Tranh cãi văn hóa: Pháo hoa và lễ hội đa văn hóa
Năm nay, Diwali (Lễ hội Ánh sáng của người Ấn Độ) rơi gần Guy Fawkes, khiến tiếng pháo kéo dài từ giữa tháng 10 đến giữa tháng 11.
Ông York cho biết:
“New Zealand hiện là quốc gia đa văn hóa, nơi pháo hoa là một phần trong lễ Diwali, Tết Nguyên đán và Matariki. Nhu cầu pháo hoa tăng lên cùng với sự phát triển của cộng đồng Ấn Độ.”
🎇 Giải pháp trung hòa: Chỉ cho phép bắn pháo hoa công cộng
SPCA ủng hộ các màn pháo hoa công cộng được quản lý và thông báo trước, để người dân và thú nuôi có thể chuẩn bị.
Ông Fleming cũng gợi ý rằng việc mua pháo hoa nên yêu cầu giấy phép đặc biệt, chỉ dành cho trường học, tổ chức cộng đồng hoặc sự kiện công khai.
“Đây có thể là bước đi dung hòa – vẫn giữ được truyền thống, nhưng giảm thiểu rủi ro và phiền toái,” ông nói.
🧨 Kết luận: Tranh cãi vẫn tiếp diễn
Dù chưa có dấu hiệu về lệnh cấm sớm, áp lực từ công chúng, tổ chức bảo vệ động vật và chính trị gia đang ngày càng tăng.
Ông Fleming cho rằng:
“Đây là vấn đề mà đến một thời điểm nào đó, xã hội sẽ đạt đến điểm bùng nổ – giống như nhiều cải cách khác trong lịch sử New Zealand.”
Theo 1news.co.nz – Khoa Tran