Một cơ quan nhà ở xã hội tại Wellington đã tăng tiền thuê của người dân lên gấp đôi mức ban đầu được Bộ Nhà ở chấp thuận, với lý do “áp lực tài chính”.
Đầu tháng này, RNZ đưa tin nhiều cư dân tại Te Toi Mahana (TTM) lo lắng khi tiền thuê tăng đúng thời điểm giá thuê nhà tư nhân tại thủ đô lại đang giảm.
Lá thư gửi từ người thuê không nêu rõ lý do tăng giá thuê, và mức tăng được áp dụng từ đầu tháng 11.
Khi RNZ hỏi lý do, TTM cho biết chi phí tăng lên do chỉ số giá tiêu dùng (CPI) – thước đo lạm phát – tăng.
Tuy nhiên, các email trao đổi giữa TTM và Bộ Phát triển Nhà ở và Đô thị (HUD) cho thấy câu chuyện không chỉ có vậy.
Một người thuê bày tỏ sự giận dữ, cho rằng chủ nhà không minh bạch.
Nội dung email nói gì?
TTM đã tăng tiền thuê trung bình 2,2%, nhưng email giữa TTM và Bộ Nhà ở cho thấy hai bên ban đầu thống nhất mức tăng chỉ 1,1%.
Các email – được công bố theo Đạo luật Thông tin Công – cho thấy TTM trước đó đề nghị HUD phê duyệt mức tăng 2,7%, gọi đây là “điều chỉnh theo CPI”.
Nhưng Bộ phản hồi: “...mức 2,7% phản ánh lạm phát toàn quốc cho mọi hàng hóa và dịch vụ, chứ không phải chi phí thuê thực tế. HUD sử dụng CPI thuê thực tế cho từng khu vực.”
HUD yêu cầu TTM hạ mức tăng.
“Chỉ số CPI khu vực Wellington là 1,1%, vui lòng tính lại mức tăng tiền thuê theo tỷ lệ này và gửi lại để xem xét.”
TTM tính lại mức tăng theo CPI 1,1% và được phê duyệt — nhưng ngay hôm sau, TTM đề nghị xem xét lại.
“Chúng tôi hiểu mức tăng phù hợp với CPI thuê nhà tại Wellington, nhưng nó không phản ánh đầy đủ áp lực tài chính mà Te Toi Mahana đang đối mặt,” ông Daniel Tai (quản lý bộ phận cho thuê) viết.
“Cụ thể, chúng tôi đang bị ràng buộc mức tăng cố định 2% mỗi năm trong khoản thanh toán thuê đất với Hội đồng Thành phố Wellington và lạm phát, chi phí tổng thể của chúng tôi đã tăng 2,2%.”
Đề xuất mức tăng 2,2%, nói rằng điều này “cân bằng giữa khả năng chi trả của người thuê và sự bền vững tài chính của dịch vụ”.
Bộ Nhà ở đã chấp thuận, nhưng nhấn mạnh: “Mức tăng của năm tới phải dựa trên CPI thuê thực tế tại Wellington.”
Bộ cho biết họ làm việc với các đơn vị cung cấp nhà ở cộng đồng để xác định mức thuê theo thị trường từng vùng, và việc điều chỉnh không hoàn toàn phụ thuộc CPI.
“Trong những trường hợp các đơn vị cung cấp đưa ra lập luận hợp lý và được chứng minh rõ ràng về mức tăng vượt CPI khu vực, chúng tôi sẽ xem xét nghiêm túc.”
Người thuê: Lời giải thích của chủ nhà là “gây hiểu nhầm nghiêm trọng”
Một người thuê tại TTM — danh tính được RNZ giữ kín — bày tỏ sự phẫn nộ.
Cô nói chủ nhà đang đẩy toàn bộ chi phí thuê đất của mình sang cho người thuê.
“Nhưng CPI không được dùng để phản ánh chi phí hoạt động nội bộ của chủ nhà. CPI là để đo biến động giá thuê thực tế trên thị trường.
“Nếu chủ nhà nào cũng tăng tiền thuê dựa trên chi phí riêng thay vì theo thị trường, thì chẳng có giới hạn nào cả.”
Cô cũng cho biết trong email giữa TTM và HUD không hề nhắc đến khả năng chi trả của người thuê.
“Không nhắc đến việc người thuê phải dùng ngân hàng thực phẩm. Không nhắc đến quỹ hỗ trợ 8 triệu NZD đang bị bỏ không.
“Cả quá trình thương lượng chỉ xoay quanh chi phí của Te Toi Mahana và điều họ muốn, đây không phải điều người thuê chịu được. Điều đó nói lên tất cả.”
Cô cáo buộc phát ngôn của TTM hồi đầu tháng 11 về việc CPI tăng 2,7% là "hoàn toàn sai lệch".
“Te Toi Mahana biết rõ họ đã so sánh mức tăng tiền thuê nhà với một chỉ số không phù hợp khi phát biểu trước truyền thông – vì vậy công chúng đã bị dẫn dắt sai về lý do dựa trên CPI.”
Chủ nhà lên tiếng bảo vệ quyết định tăng tiền thuê
Trong thông cáo, Te Toi Mahana cho biết họ có thể đã áp dụng mức tăng thấp hơn 2,2%.
“Tuy nhiên, mức điều chỉnh thấp hơn sẽ không phản ánh đúng chi phí chúng tôi đang đối mặt, dẫn đến giảm nguồn thu và tạo áp lực tăng mạnh hơn trong tương lai.”
TTM nói mức tăng 2% tiền thuê đất trả cho Hội đồng Thành phố Wellington là “thông lệ tiêu chuẩn” trong các hợp đồng thuê thương mại.
Họ cũng cho biết giá thuê nhà dân cư trong dài hạn có xu hướng theo lạm phát chung vì liên quan đến biến động giá cả và tiền lương.
“Tuy vậy, mối quan hệ này không hoàn hảo vì tiền thuê còn phụ thuộc nguồn cung nhà ở, tăng trưởng dân số, tăng trưởng tiền lương và nhiều yếu tố khác.
“Điều này đã thể hiện ở Wellington năm ngoái, khi CPI chung là 2,7% nhưng CPI thuê nhà khu vực chỉ ở mức 1,1%.”
TTM cho biết họ sẽ tiếp tục làm việc với HUD để thống nhất mức điều chỉnh thuê phù hợp trong những năm tới.
Hội đồng Thành phố Wellington xác nhận TTM sẽ phải trả mức tăng 2% thêm hai năm nữa, sau đó sẽ điều chỉnh theo CPI.
Người thuê phải trả bao nhiêu?
TTM cho biết khoảng một phần tư cư dân nhận trợ cấp tiền thuê của chính phủ (IRRS), nghĩa là họ chỉ phải trả tối đa một phần tư thu nhập hằng tháng.
“Những người không đủ điều kiện nhận IRRS cũng được hỗ trợ ở các mức khác nhau, và trung bình họ trả ít hơn 70% giá thuê thị trường.”
Theo rnz.co.nz - Hani Dang