“Giảm chi phí cho xe mới và xe đã qua sử dụng nhập khẩu” là thông điệp Bộ trưởng Giao thông Chris Bishop đưa ra trong thông cáo báo chí tuần trước.
Các báo cáo truyền thông về xe điện bốc cháy đã làm dấy lên lo ngại về an toàn. Ảnh: Manawatu StandardGiải pháp để đạt mục tiêu đó là cắt giảm 80% tiêu chuẩn xe sạch – vốn khuyến khích việc bán các mẫu xe phát thải thấp hoặc bằng 0 – ngay trong tuần.
Bishop cho biết nhờ thay đổi này, 265 triệu USD tiền phạt sẽ không còn áp lên những dòng xe “phổ thông”.
Trên Newstalk ZB, MC Ryan Bridge xem đây là tín hiệu xe sẽ rẻ hơn trong tương lai, và bộ trưởng cũng liệt kê mức tiết kiệm dự kiến cho một số mẫu xe.
Ngay sau đó, biên tập chính trị Maiki Sherman của TVNZ cũng đưa ra các con số này trên 1News, thậm chí hiển thị chúng trên màn hình.
“Chiếc Corolla này có thể giảm phí hơn 6500 USD,” Sherman nói với giọng điệu như một quảng cáo xe.
Tuy nhiên, trên Morning Report của RNZ ngày hôm sau, Ingrid Hipkiss lưu ý rằng các con số chỉ là ước tính.
Bishop giải thích: “Mỗi nhà nhập khẩu có mức tín dụng và tiền phạt khác nhau, nên mức giảm còn tùy thuộc vào từng dòng xe và từng đơn vị.”
Bishop cũng thừa nhận việc thay đổi luật chỉ tác động rất nhỏ tới lượng khí thải – và lý do chính là thị trường xe điện đang lao dốc.
“Không có nhu cầu, cũng không có nguồn cung. Hai cú đánh cùng lúc,” ông nói.
Một trong những yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu là cách truyền thông đưa tin về độ an toàn của xe điện (EV) thời gian gần đây.
Nỗi lo an toàn lên trang nhất
Tuần trước, New Zealand Herald đưa tin một làng dưỡng lão ở North Shore, Auckland – Fairview – đã cấm xe điện mới.
Một cư dân giấu tên nói rằng ban quản lý “cố làm mọi người sợ hãi” về nguy cơ cháy nổ từ EV.
RNZ trên chương trình Checkpoint cũng nhấn mạnh lo ngại đó: “Họ sợ nếu EV cháy, khu dân cư đông đúc sẽ gặp nguy hiểm.”
Nhưng tại sao lo ngại này chỉ có ở Fairview, trong khi không nơi nào khác áp hạn chế?
Nigel Matthews từ Hiệp hội Cư dân Làng Hưu trí nói:
“Chỉ cần một chiếc EV cháy là lên trang nhất. Còn xe xăng cháy, bạn chẳng bao giờ thấy tin đó.”
Những hình ảnh trên mạng về các vụ cháy e-bike, điện thoại, hay EV khiến nỗi sợ tăng cao – dù mức độ nguy hiểm thực tế chưa rõ ràng.
Suy đoán lan rộng trên mạng và truyền thông
Khi 28 xe bị cháy tại bãi đỗ bệnh viện Whangarei tháng trước, nguyên nhân được xác định là cỏ khô bén vào ống xả nóng từ xe xăng.
Nhưng trên mạng, nhiều người vẫn đổ lỗi cho EV.
Hôm sau, tài xế một chiếc xe buýt điện tử vong sau khi xe bị cháy dữ dội do va chạm với xe xăng trên đường Tamaki Drive.
Cảnh sát cho biết khu vực có thể nguy hiểm do pin điện, khiến nhiều người phỏng đoán pin là nguyên nhân.
Sự cố xe buýt đâm vào ga tàu ở Auckland tháng 10 cũng làm dấy lên lo ngại khi có khói bốc lên – dù không ai bị thương.
Trước làn sóng “thông tin sai lệch”, nghị viên Auckland Richard Hills lên tiếng:
FENZ (Cơ quan Cứu hỏa) xác nhận xe xăng mới là nguồn gây cháy trong vụ Tamaki Drive, và pin xe buýt điện không hề hư hại.
Nhưng trên Newstalk ZB, MC Heather du Plessis-Allan lại nói rằng việc đóng đường 24 giờ là vì pin xe buýt điện, khiến tranh luận càng nóng hơn – dù không có bản tin chính thức nào xác nhận các chi tiết bà nêu.
Nguy cơ thật sự và khoa học đằng sau
Đúng là cháy liên quan đến pin lithium khó dập hơn, do hiện tượng “thermal runaway” – khi nhiệt lan từ ô pin này sang ô pin khác.
Nhưng chưa rõ mức độ xảy ra trong đời thực.
Vụ xe buýt điện cháy khi đâm vào cầu vượt ở Auckland 10 ngày sau đó lại càng gây chú ý, dù không liên quan đến pin.
Chuyên gia Australia Emma Sutcliffe nhận định:
• Trong 3 năm, Australia có 180.000 EV, nhưng chỉ 8 vụ cháy liên quan đến EV.
• Các vụ ở Auckland chỉ là “trùng hợp không may”.
Sutcliffe còn cảnh báo: “Bạn nên lo về pin lithium rẻ tiền trong nhà hơn là pin của xe buýt điện.”
FENZ cũng vừa mở chiến dịch cảnh báo về pin e-bike: “Dùng sai pin có thể gây cháy dữ dội chỉ trong vài giây.”
Nguy cơ bị truyền thông dẫn dắt
Truyền thông đôi khi khiến công chúng hiểu sai.
RNZ từng đăng tin về vụ Tesla bốc cháy ở Wellington, nhưng sau đó FENZ kết luận không liên quan đến EV và RNZ phải cập nhật bài.
Tương tự, vụ cháy nhà ở Sydney bị báo chí giật tít theo hướng “pin e-bike gây cháy” dù nhân chứng nói: “Tôi có đốt nến, có thể do nến.”
Cần thêm bối cảnh và thông tin đúng
Tiến sĩ Troy Baisden – đồng chủ tịch Hiệp hội Nhà khoa học New Zealand – cảnh báo rằng việc đưa tin thiếu bối cảnh đang làm tăng hiểu lầm.
Ông chỉ rõ: không vụ cháy nào gần đây bắt nguồn từ EV hoặc pin của chúng.
Nghiên cứu mới cho thấy nhiều người tin rằng EV dễ cháy hơn xe xăng – dù thực tế EV có nguy cơ cháy thấp hơn từ 20 đến 60 lần.
Checkpoint đã nói rằng cháy EV hiếm nhưng khó xử lý – đúng nhưng chưa đủ.
Baisden cho rằng báo chí cần tập trung hơn vào:
• mức rủi ro thực tế
• khả năng ứng phó của lực lượng cứu hỏa
• sự thiếu thông tin khoa học dành cho phóng viên.
Ông nhấn mạnh:
“Chúng ta đang bàn về chuyện… chưa từng xảy ra. Chưa có vụ cháy EV nào do EV gây ra ở New Zealand.”
Dù ủng hộ xe điện, Baisden nói ông dựa trên dữ liệu:
“Rủi ro của EV thấp hơn ít nhất 20 lần so với xe xăng. Tôi không hạ thấp rủi ro – chỉ đưa ra thực tế.”
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran