Tòa án Tối cao New Zealand vừa ra phán quyết công nhận hai bậc phụ huynh chăm sóc con khuyết tật toàn thời gian thực chất là nhân viên của Chính phủ, qua đó được hưởng đầy đủ các quyền lợi và bảo vệ như những người lao động khác.
Theo Đạo luật Y tế Công cộng và Người khuyết tật năm 2000, các thành viên trong gia đình có thể được chi trả khi cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho người thân khuyết tật.
Bà Christine Fleming, người chăm sóc toàn thời gian cho con trai khuyết tật Justin, và ông Peter Humphreys, người chăm sóc toàn thời gian cho con gái khuyết tật Sian, đã được Tòa án Tối cao xét xử vụ việc vào tháng 4 vừa qua. Phán quyết chính thức được công bố hôm nay, theo hướng công nhận cả hai là nhân viên của bộ chủ quản.
Trong thời gian vụ kiện diễn ra, thẩm quyền quản lý nguồn kinh phí hỗ trợ người khuyết tật đã được chuyển từ Bộ Y tế sang Bộ Phát triển Xã hội.
Việc không được công nhận là nhân viên trước đây khiến các lao động chăm sóc trong gia đình không được hưởng các quyền lợi như lương nghỉ phép hay sự bảo vệ trước đối xử bất công. Các luật sư cho biết, vấn đề này có thể ảnh hưởng tới hàng nghìn người chăm sóc trong gia đình trên toàn quốc.
Các phán quyết bị lật ngược trước đây
Trước đó, cả hai vụ việc của bà Fleming và ông Humphreys từng thắng kiện tại Tòa Lao động, nhưng sau đó lại bị Tòa Phúc thẩm đảo ngược.
Tòa Phúc thẩm cho rằng bà Fleming không phải là lao động tại gia, sau khi bà từ chối chương trình hỗ trợ có tên Funded Family Care của Bộ Y tế. Chương trình này ban đầu chỉ chi trả cho 15,5 giờ, sau tăng lên 22 giờ, trong khi trên thực tế bà chăm sóc Justin 24/24. Vì vậy, bà quyết định nhận trợ cấp xã hội thay vì tham gia chương trình.
Trong khi đó, Tòa Phúc thẩm lại xác định ông Humphreys là lao động tại gia trong suốt 6 năm ông nhận hỗ trợ từ chương trình Funded Family Care, đồng nghĩa về mặt pháp lý ông được xem là nhân viên của chính con gái mình. Tuy nhiên, khi chương trình này được thay thế bằng cơ chế mới mang tên Individualised Funding vào năm 2020, tư cách này của ông không còn được công nhận.
Ông Humphreys lập luận rằng bản chất công việc của ông và nhu cầu chăm sóc của Sian không hề thay đổi, do đó việc tước bỏ tư cách nhân viên là bất công.
Tòa Tối cao khôi phục tư cách nhân viên cho cả hai
Trong phán quyết do Thẩm phán Dame Ellen France công bố, Tòa án Tối cao đã khôi phục tư cách nhân viên cho cả bà Fleming và ông Humphreys.
Tòa cũng yêu cầu Tổng Chưởng lý chi trả 50.000 USD tiền án phí cho ông Humphreys, trong khi phần chi phí liên quan đến bà Fleming sẽ do Tòa Lao động tiếp tục xem xét.
Để đưa ra phán quyết, Tòa đã phải làm rõ khái niệm “lao động”. Theo kết luận:
“Chúng tôi cho rằng các nguyên đơn phải chịu những ràng buộc và trách nhiệm nhất định, và những gì họ làm mang lại lợi ích cho bộ chủ quản với tư cách là người sử dụng lao động. Họ thực sự đang làm việc khi chăm sóc Justin và Sian, ít nhất là trong một phần đáng kể thời gian đó.”
Tòa cũng xem xét yếu tố “sự gắn kết” trong quan hệ lao động. Với trường hợp ông Humphreys, Tòa cho rằng ông vẫn có thể được xem là lao động tại gia, dù không trải qua quy trình tuyển chọn chính thức từ bộ chủ quản.
Còn với bà Fleming, bản án nhấn mạnh rằng nếu không có sự chăm sóc của người mẹ, chính Chính phủ sẽ phải gánh trách nhiệm chăm sóc cho Justin, qua đó củng cố thêm cơ sở công nhận bà là lao động tại gia.
Dù giao lại việc tính toán án phí cho Tòa Lao động, Tòa án Tối cao cũng lưu ý rằng:
“Justin cần được chăm sóc toàn thời gian suốt 24 giờ mỗi ngày, bảy ngày mỗi tuần. Trong hoàn cảnh này, rất khó để cho rằng bà Fleming không làm việc đủ 40 giờ mỗi tuần theo các tiêu chí pháp lý.”
Chính phủ thận trọng xem xét phán quyết
Bộ Y tế từ chối bình luận về vụ việc. Trong khi đó, bà Anne Shaw, Phó Tổng giám đốc phụ trách dịch vụ hỗ trợ người khuyết tật tại Bộ Phát triển Xã hội, cho biết cơ quan này đang xem xét kỹ lưỡng phán quyết của Tòa.
“Chúng tôi muốn trấn an người khuyết tật, gia đình, whānau (gia đình mở rộng) và những người chăm sóc rằng các sắp xếp chăm sóc hiện tại vẫn sẽ được duy trì trong thời gian xem xét,” bà Shaw nói.
Theo rnz.co.nz - Hani Dang