Hai bác sĩ Art Nahill và Glenn Colquhoun đang thực hiện một chuyến "Hīkoi vì Sức khỏe" kéo dài hai tuần dọc theo Đảo Bắc của New Zealand, với hy vọng biến sự phẫn nộ trước sự suy giảm của hệ thống y tế công cộng thành một bản thiết kế thay đổi từ gốc rễ.
Bác sĩ Art Nahill, bên trái, và Glenn Colquhoun đang lái "xe cứu thương" của họ trên Hīkoi for Health để nêu bật sự suy thoái của hệ thống y tế công cộng của New Zealand. Ảnh: RNZ/Peter de GraafCả hai đều là những nhà thơ nổi tiếng, họ cũng mong muốn biến sự giận dữ thành nghệ thuật. Chiếc xe van cũ kỹ mà họ sử dụng, được đặt tên "vanbulance", đã trở thành tác phẩm nghệ thuật di động phản kháng, được vẽ bởi họa sĩ Dunedin – Nigel Brown.
Biến giận dữ thành hành động thiết thực
Nahill chia sẻ, anh và Colquhoun ngày càng lo ngại về sự xuống cấp của hệ thống y tế.
"Chúng tôi và cả đồng nghiệp lẫn bệnh nhân đều ngày càng tức giận và thất vọng. Chúng tôi muốn biến cảm xúc đó thành một phong trào tích cực," Nahill nói.
Họ cho rằng mình đang làm thay công việc của chính phủ: lắng nghe trực tiếp người dân về những gì một hệ thống y tế lý tưởng nên có, từ đó xây dựng bản đề xuất để trình lên quốc hội.
Chuyến hīkoi bắt đầu từ Kaitāia vào sáng thứ Bảy, ghé Kerikeri buổi chiều và Whangārei vào Chủ nhật, Auckland vào thứ Hai và sẽ đến Hamilton vào thứ Ba. Họ dự định dừng tại thêm bảy thành phố khác trước khi kết thúc hành trình tại Nghị viện vào ngày 8/5 để trình bày báo cáo sơ bộ.
"Xe cứu thương" Hīkoi for Health đã được họa sĩ Nigel Brown biến thành một tác phẩm nghệ thuật di động. Ảnh: RNZ/Peter de GraafMột báo cáo hoàn chỉnh sẽ được hoàn thiện sau đó. Trong suốt hành trình, họ cũng tiếp nhận ý kiến qua website của hīkoi.
Khủng hoảng hệ thống y tế công cộng
Nahill, bác sĩ được đào tạo tại Mỹ, cho biết khi mới đến New Zealand cách đây 20 năm, anh từng tin tưởng hệ thống y tế tại đây vượt trội hơn Mỹ. Tuy nhiên, hiện nay, bệnh viện ngày càng quá tải, phòng cấp cứu chật kín bệnh nhân, và bác sĩ phải làm việc như trên dây chuyền sản xuất.
"Chúng tôi đang trải qua những tổn thương đạo đức nghiêm trọng khi không thể cung cấp sự chăm sóc mà bệnh nhân cần và xứng đáng được nhận," Nahill nói.
Sự cạn kiệt nguồn lực đang dẫn đến hiện tượng kiệt sức, bỏ nghề, và gây thêm áp lực cho hệ thống. Đồng thời, những nguyên nhân gốc rễ như chấn thương tâm lý tuổi thơ, dinh dưỡng kém, nghiện ngập cũng không được giải quyết đúng mức.
Nahill kể có những bệnh nhân tha thiết cai rượu nhưng không tìm được chương trình cai nghiện nào còn chỗ trống. Ngoài ra, việc thiếu kế hoạch dài hạn và thay đổi chính sách liên tục theo nhiệm kỳ chính trị càng khiến hệ thống thêm bất ổn.
Tiếng nói từ cộng đồng
Những chủ đề nổi bật từ các cuộc gặp gỡ bao gồm nhu cầu tiếp cận chăm sóc y tế ban đầu và mong muốn giữ lại các dịch vụ y tế trong cộng đồng thay vì phải đi xa. Người dân cũng bày tỏ lo ngại về khoảng cách giữa y tế công và tư, khi khả năng tiếp cận công bằng đang dần bị xói mòn.
Một ví dụ cụ thể: cặp vợ chồng sống tại Kaitāia ba năm vẫn chưa tìm được bác sĩ gia đình để đăng ký. Một y tá kỳ cựu cũng chia sẻ rằng cô giờ phải tự dọn dẹp phòng khám do thiếu nhân viên vệ sinh.
Điều đó cho thấy việc cắt giảm "dịch vụ hậu cần" thực sự ảnh hưởng đến tuyến đầu, trái ngược với tuyên bố chính thức.
Nahill kêu gọi tất cả những ai quan tâm tới sức khỏe cộng đồng hãy tham gia các cuộc hui hoặc gửi ý kiến qua website của họ.
Y học kết hợp nghệ thuật
Nahill (bệnh viện Middlemore, Auckland) và Colquhoun (chuyên khoa sức khỏe thanh thiếu niên tại Horowhenua) xem chuyến đi này như một bài thơ sống động.
"Chúng tôi bắt đầu không với một kế hoạch cố định, mà để cho hīkoi tự định hình, giống như cách một bài thơ hình thành từ những hình ảnh, câu chuyện và cụm từ," Nahill chia sẻ.
Xe cứu thương Hīkoi for Health đã được họa sĩ Nigel Brown biến thành một tác phẩm nghệ thuật di động. Ảnh: RNZ / Peter de Graaf Ảnh: RNZ/Peter de GraafAnh kỳ vọng chuyến đi sẽ truyền cảm hứng cho nhiều bài thơ, phản ánh những câu chuyện về nỗi đau, sự phẫn nộ và hy vọng từ người dân.
Colquhoun nói thêm, thơ ca luôn ảnh hưởng đến cách anh hành nghề: mỗi lần tư vấn như một bài thơ nhỏ, và mỗi bệnh nhân là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo.
Chiếc "vanbulance" của họ cũng là một phần trong cách kết nối nghệ thuật và cộng đồng, giúp tạo nên sự tương tác gần gũi và nhẹ nhàng ngay từ cái nhìn đầu tiên.
"Liệu việc làm thơ và sáng tác khiến chúng tôi bạo dạn hơn khi lên tiếng trước những bất công? Tôi không biết chắc, nhưng tôi tin nó có phần ảnh hưởng," Colquhoun kết luận.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran