Một Kế hoạch Hạ tầng Quốc gia mang tính bước ngoặt vừa được công bố, đặt ra tầm nhìn dài hạn 30 năm nhằm khắc phục tình trạng thiếu định hướng, đầu tư ngắn hạn và phản ứng bị động của chính phủ trong các dự án hạ tầng hiện nay.
Bản dự thảo do Ủy ban Hạ tầng Te Waihanga phát triển, đề xuất những thay đổi then chốt nhằm tối ưu hóa cách thức New Zealand đầu tư vào hạ tầng để phục vụ tốt hơn cho người dân trong tương lai.
Bản dự thảo Kế hoạch cơ sở hạ tầng quốc gia hiện sẽ được đưa ra để tham vấn và phiên bản cuối cùng sẽ được công bố vào cuối năm. Ảnh: Unsplash - Josh OlaldeChính phủ được kêu gọi “nâng tầm” trong hoạch định hạ tầng
Bộ trưởng Hạ tầng Chris Bishop thừa nhận bản kế hoạch đã nêu bật những điểm yếu lâu nay và cho biết chính phủ sẽ nghiêm túc tiếp thu các khuyến nghị.
“Chính phủ quyết tâm cải thiện hệ thống hạ tầng của New Zealand và sẵn sàng hợp tác với ngành cũng như các đảng phái chính trị khác để đạt được đồng thuận rộng rãi,” ông Bishop nói.
Ông nhấn mạnh những ưu tiên gồm:
• Áp dụng cơ chế người dùng trả phí (user-pays)
• Hoạch định không gian (spatial planning)
• Nâng cao hiệu quả quản lý và bảo trì tài sản công
Đầu tư nhiều, hiệu quả thấp – cần thay đổi cách làm
Giám đốc điều hành Te Waihanga, Geoff Cooper, cho biết mặc dù New Zealand chi tiêu cho hạ tầng cao hơn trung bình các quốc gia thu nhập cao, nhưng lại nằm trong nhóm 10% thấp nhất về hiệu quả đầu tư.
“Chúng ta cần đầu tư thông minh hơn để đảm bảo người dân được hưởng dịch vụ hạ tầng đúng nhu cầu.”
17 dự án trọng điểm – chú trọng quốc phòng và y tế
Kế hoạch đưa ra danh sách 17 dự án ưu tiên, trong đó 6 dự án thuộc lĩnh vực quốc phòng. Các dự án tiêu biểu khác gồm:
• Nâng cấp trung tâm lưu trữ tiền mặt và kho quỹ của Ngân hàng Dự trữ
• Tái thiết Nhà tù khu vực Hawke’s Bay
Ủy ban cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng đầu tư vào bệnh viện, điện năng, và thay đổi cách đầu tư vào giao thông đường bộ trong 30 năm tới.
Những bất cập nghiêm trọng trong cách làm hiện tại
Bản dự thảo chỉ ra hàng loạt vấn đề trong quy trình đầu tư hiện nay:
• Nhiều dự án được công bố trước khi xác định khả năng tài chính và tính khả thi
• 50% dự án lớn xin ngân sách không có hồ sơ phân tích kinh tế
• Nguồn quỹ bảo trì bị chuyển sang xây mới, dẫn đến thiếu hụt nguồn lực và kỹ năng lao động dài hạn
“Đã đến lúc sửa chữa tài sản hạ tầng thiết yếu thay vì để chúng xuống cấp rồi mới tìm cách cứu vãn.”
“Chúng ta phải đầu tư vào những dự án nâng cao năng suất và giảm phát thải khí carbon.”
“Thay vì mơ mộng về những dự án khổng lồ rồi liên tục trì hoãn, cắt giảm hoặc hủy bỏ, hãy bắt đầu làm đúng ngay từ đầu.”
Kêu gọi hợp tác chính trị và ngành để xây dựng tương lai bền vững
Bản kế hoạch sẽ được đưa ra tham vấn cộng đồng trước khi phiên bản cuối cùng được công bố vào cuối năm nay.
Giám đốc điều hành Infrastructure New Zealand, Nick Leggett, gọi đây là cơ hội “một lần trong thế hệ”:
“Kế hoạch này thẳng thắn nhìn nhận thực trạng yếu kém trong lịch sử hạ tầng của New Zealand và đưa ra lộ trình cải thiện rõ ràng, nhất là với các cơ quan chính phủ.”
Ông đặc biệt ủng hộ việc xây dựng chuỗi dự án ổn định dài hạn để nhà thầu có thể đầu tư vào lực lượng lao động và năng lực thi công.
Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen