Chính phủ New Zealand vừa gia hạn thêm hai năm chính sách giảm thuế đối với sản phẩm thuốc lá nung nóng (HTPs) của hãng Philip Morris, dù trước đó cam kết chỉ áp dụng trong một năm để thử nghiệm và đánh giá hiệu quả.
Casey Costello của NZ First là bộ trưởng phụ trách chính sách thuốc lá. Ảnh: VNP / Louis CollinsTháng 7/2024, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với HTPs đã bị cắt giảm một nửa với mục tiêu khuyến khích người hút chuyển sang sản phẩm được cho là ít gây hại hơn so với thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, Bộ Y tế, Bộ Tài chính và nhiều chuyên gia y tế đều cảnh báo rằng không có bằng chứng rõ ràng cho thấy HTPs giúp cai thuốc lá hiệu quả hay an toàn hơn đáng kể.
Gia hạn đến năm 2027: “Thử nghiệm” kéo dài
Bà Casey Costello, Thứ trưởng Y tế thuộc đảng NZ First – người đã đề xuất giảm thuế HTPs – xác nhận việc gia hạn chính sách đến tháng 7/2027, vì cho rằng không thể đánh giá hiệu quả trong năm đầu do thiết bị IQOS của Philip Morris bị rút khỏi thị trường vì không đáp ứng quy định về pin tháo rời.
Trong một tuyên bố, văn phòng của Costello cho biết:
“Không có đánh giá nào vì sản phẩm đã bị rút khỏi thị trường. Dữ liệu trong 2 tháng đầu không đủ để đưa ra kết luận.”
Cabinet đã thống nhất kéo dài thời gian để có thêm dữ liệu thị trường, phục vụ cho việc đánh giá chính xác hơn sau ba năm.
Chuyên gia lo ngại, chỉ trích ưu đãi “thiên vị doanh nghiệp thuốc lá”
Ayesha Verrall, người phát ngôn y tế của đảng Lao động, chỉ trích mạnh mẽ:
“Chính phủ đang ưu tiên sai lầm khi dành ưu đãi thuế trị giá hơn 300 triệu đô cho Philip Morris trong lúc hệ thống y tế thiếu thốn.”
Bà cho rằng đây là “một nghiên cứu do nhà nước tài trợ nhằm hỗ trợ cho một công ty thuốc lá”, và đáng lý Philip Morris phải tự chứng minh sản phẩm của họ an toàn hơn, thay vì dựa vào ngân sách công.
Bộ Tài chính cũng từng nhận định rằng Philip Morris gần như độc quyền thị trường HTPs tại New Zealand, và là bên hưởng lợi chính từ việc giảm thuế.
Các tài liệu cho thấy mối liên hệ giữa NZ First và Philip Morris
Các tài liệu được công bố từ vụ kiện liên quan đến công ty JUUL tại Mỹ cho thấy Philip Morris từng gửi dự thảo luật cho NZ First để vận động hành lang cho sản phẩm IQOS. Một công ty vận động hành lang cho JUUL cáo buộc rằng lãnh đạo NZ First Winston Peters có mối quan hệ thân thiết với Philip Morris và thường ủng hộ các chính sách có lợi cho ngành công nghiệp thuốc lá.
Winston Peters phủ nhận các cáo buộc, gọi đó là “tập hợp các cáo buộc vô căn cứ”, đồng thời cho rằng việc gặp gỡ và tham vấn với ngành công nghiệp là điều “chính đáng”.
Lo ngại sức khỏe cộng đồng và tác động đến giới trẻ
Bộ Y tế cảnh báo rằng việc đánh giá tác động của HTPs sẽ rất khó khăn, vì không thể xác định liệu người dùng đã từng dùng thuốc lá truyền thống hay vape trước đó. Ngoài ra, nguy cơ gia tăng sử dụng sản phẩm độc hại ở giới trẻ cũng là một yếu tố được nhấn mạnh trong các báo cáo nội bộ.
Liên minh Y tế Aotearoa và tổ chức Vape-Free Kids đã kêu gọi Thủ tướng Christopher Luxon tước quyền kiểm soát chính sách thuốc lá và vape của đảng NZ First. Tuy nhiên, ông Luxon tuyên bố ủng hộ Costello, khẳng định bà đang làm việc “rất tốt”.
Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen