New Zealand đang mua 5 trực thăng hải quân Seahawk mới từ Mỹ với giá 400 triệu USD mỗi chiếc, trong khi Australia gần đây chỉ phải trả 82 triệu USD cho mỗi chiếc cùng loại.
Chính phủ có kế hoạch mua năm trực thăng MH-60R Seahawk để thay thế đội bay hàng hải hiện có. Ảnh: RNZ / Samuel RillstoneThỏa thuận giữa hai chính phủ dự kiến chi hơn 2 tỷ NZD cho 5 chiếc trực thăng này, đây là hợp đồng mua sắm lớn đầu tiên trong Kế hoạch Nâng cấp Quốc phòng trị giá 12 tỷ NZD. Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại chính phủ đang chi quá nhiều cho thiết bị này.
Chuyên gia quốc phòng, Tiến sĩ Mark Obren, cho biết mặc dù giá cao, nhưng lý do không hề đơn giản:
"Đây là một thương vụ thông minh, bất chấp chi phí cao – điều không thông minh là chỉ mua năm chiếc," ông Obren nói.
Theo ông, dù mua một hay mười chiếc, New Zealand vẫn phải thiết lập một hệ thống phụ tùng, chuỗi cung ứng, kỹ năng bảo trì, đào tạo và hỗ trợ hoàn toàn mới, bởi Seahawks là mẫu trực thăng hoàn toàn mới với NZDF.
"Có thể tới 75% hợp đồng dành cho việc xây dựng nền tảng hỗ trợ, chỉ 25% thực sự là cho các chiếc máy bay," ông nói.
Việc mua tám chiếc – để thay thế tám chiếc Seasprite cũ – thay vì chỉ năm sẽ giúp giảm chi phí theo đầu máy bay, đồng thời giảm tải giờ bay trên mỗi trực thăng, giúp tuổi thọ lâu hơn.
Hiệu quả chiến đấu mạnh mẽ
Mặt tích cực là Seahawks sẽ mạnh hơn nhiều, như Bộ trưởng Quốc phòng Judith Collins mong muốn. Tuy nhiên, tên lửa chống tàu Hellfire của chúng chỉ có tầm bắn bằng một phần ba so với tên lửa Penguin trên Seasprite (34 km).
"Có một khía cạnh chi phí-lợi ích chưa được truyền đạt rõ ràng, vì các trực thăng này là lực lượng nhân đôi cho các tàu frigate," ông Obren giải thích.
So sánh giá với các quốc gia khác
Giá mỗi chiếc Seahawk của New Zealand tương đương khoảng 230 triệu USD. Hợp đồng cuối cùng, dự kiến công bố năm sau, sẽ phụ thuộc vào thông số kỹ thuật và chi tiết giao hàng.
NZDF cho biết giá này bao gồm chi phí vận hành – có thể 30.000 USD/giờ theo tài liệu Mỹ – cùng phụ tùng, thiết bị hỗ trợ, vũ khí, đào tạo, thiết kế cơ sở hạ tầng tương lai và cơ sở tạm thời để lưu trữ máy bay.
Một số quốc gia khác đã mua Seahawk với giá thấp hơn:
• Australia (2022) – 12 chiếc, 82 triệu USD/chiếc
• Tây Ban Nha (2022-23) – 8 chiếc, 118 triệu USD/chiếc
• Ấn Độ (2019) – 24 chiếc, 108 triệu USD/chiếc
• Hàn Quốc (2019) – 12 chiếc, 66 triệu USD/chiếc
Lý do giá khác nhau
Chuyên gia Nick Childs từ Viện Nghiên cứu An ninh Quốc tế nhận định:
"Cần thận trọng khi so sánh, vì các hợp đồng có thể khác nhau về kho vũ khí và loại vũ khí đi kèm."
Australia được hưởng lợi từ hệ thống hỗ trợ đã có sẵn cho Seahawks và Blackhawks. Hàn Quốc cũng từng mua 8 chiếc Seahawks với giá 1 tỷ USD vào năm 2012.
Ông Obren giải thích thêm, Mỹ đôi khi miễn phí nghiên cứu và phát triển, nhưng dường như không áp dụng cho Australia hay New Zealand, đồng thời lợi nhuận từ bán vũ khí đang được chú trọng hơn.
Thị trường toàn cầu và nhu cầu tăng cao
Giá Seahawks cao không chỉ ở chi phí mua mà còn ở phụ tùng và bảo trì. Tuy nhiên, việc mua này giúp NZDF đồng bộ với đối tác, dễ dàng tiếp cận nâng cấp công nghệ và đảm bảo vị trí ưu tiên trong danh sách đặt hàng của Mỹ.
"Đây là cách thực dụng để có giải pháp nhanh chóng trong bối cảnh thị trường vũ khí nóng bỏng," ông Obren nhận xét.
Tình hình mua sắm này có thể là tiền lệ cho các hợp đồng trong Kế hoạch Nâng cấp Quốc phòng của New Zealand, khi quốc gia này trở thành người mua “khẩn cấp” trên thị trường quốc tế.
Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen