Một bà mẹ đơn thân tại New Zealand cho biết bà đang rơi vào tình cảnh bế tắc khi phải trả gần 300 NZD/tuần tiền cấp dưỡng cho con trai tuổi teen, dù mức lương hằng năm chỉ hơn 87.000 NZD.
Chuyên gia tư vấn ly hôn Bridgette Jackson cho biết các bậc cha mẹ thường cảm thấy công thức cấp dưỡng nuôi con không phản ánh đúng chi phí thực tế. Ảnh: 123RFBà Melissa (tên đã được thay đổi để bảo vệ quyền riêng tư cho con) nói rằng thu nhập trên giấy tờ có vẻ cao, nhưng với chi phí sinh hoạt hiện tại và việc từng phải nghỉ dài hạn vì tai nạn, bà đang rơi vào khó khăn tài chính nghiêm trọng.
“Tôi không thể duy trì một mái nhà cho con mình nữa. Tôi buộc phải đi thuê chung nhà và tinh thần đang xuống dốc. Con tôi xứng đáng có điều kiện tốt hơn, nhưng đây là lựa chọn duy nhất tôi còn lại,” bà chia sẻ.
Melissa nghi ngờ chồng cũ đã giảm thu nhập trên giấy tờ để khiến bà phải trả nhiều hơn, trong khi ông sống trong ngôi nhà do bạn đời mới đứng tên. Hai người từng có những cuộc tranh chấp pháp lý tốn kém kéo dài nhiều năm về quyền nuôi con.
Hệ thống cấp dưỡng gây tranh cãi
Tại New Zealand, nếu cha mẹ không có thỏa thuận riêng, tiền cấp dưỡng được Sở Thuế vụ (Inland Revenue – IRD) tính dựa trên:
• Thu nhập của cả hai bên,
• Thời gian mỗi người chăm sóc con,
• Chi phí nuôi dưỡng con cái và các con khác trong gia đình.
Mỗi phụ huynh được trừ một khoản sinh hoạt phí cơ bản, cập nhật hằng năm.
Ví dụ: Trong năm thuế 2026, một người thu nhập 120.000 NZD/năm, chăm con 6 đêm/tuần, còn người kia thu nhập 150.000 NZD/năm, chăm 1 đêm/tuần, có thể nhận khoảng 14.374 NZD/năm tiền cấp dưỡng.
Tuy nhiên, nhiều phụ huynh cho rằng công thức này không phản ánh đúng chi phí thực tế.
Chuyên gia kêu gọi “đại tu” hệ thống
Bà Bridgette Jackson, chuyên gia tư vấn ly hôn, cho biết nhiều khách hàng cảm thấy số tiền cấp dưỡng “quá cao hoặc quá thấp một cách bất công”.
“Hệ thống cần được thay đổi gấp. Cần minh bạch hơn với thu nhập, đặc biệt với những người làm tự doanh hoặc dùng công ty và quỹ tín thác để giảm nghĩa vụ. Cha mẹ cần được hướng dẫn rõ ràng bằng ngôn ngữ dễ hiểu để không phải tốn kém hàng loạt phí luật sư,” bà Jackson nói.
Bà cũng chỉ ra tình trạng:
• Một số cha mẹ thu nhập cao trả rất ít nhờ “kế toán sáng tạo”.
• Nhiều người bị yêu cầu tiếp tục trả theo thu nhập năm trước dù đã giảm lương.
• Khi thay đổi thời gian chăm sóc con, mức cấp dưỡng không tự động điều chỉnh ngay.
Góc nhìn pháp lý
Giáo sư danh dự Bill Atkin, chuyên gia luật gia đình tại Đại học Victoria, cho biết công thức tính hiện hành được sửa đổi năm 2013 và áp dụng từ 2015, nhấn mạnh đến việc tính cả thu nhập hai bên và chia sẻ trách nhiệm nuôi con.
Tuy nhiên, ông thừa nhận đây là một công cụ “thô sơ”:
“Công thức không thể phản ánh hết mọi tình huống. Vẫn có cơ chế khiếu nại hoặc xin miễn trừ đặc biệt, nhưng không dễ dàng vì phải chứng minh hoàn cảnh khác thường.”
Nợ cấp dưỡng giảm sau 20 năm
Theo IRD, đến cuối tháng 3/2025, tổng nợ cấp dưỡng còn 930 triệu NZD, giảm 10% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là lần đầu tiên sau 20 năm, nợ cấp dưỡng xuống dưới 1 tỷ NZD, nhờ hệ thống trừ trực tiếp qua PAYE.
76% khoản cấp dưỡng đã được thanh toán đúng hạn, tăng 5% so với năm 2023, giúp 182 triệu NZD được chuyển đến các phụ huynh nuôi con.
Theo rnz.co.nz – Noo Thuyen