Việc tái hòa nhập cộng đồng của những người vừa ra tù tại New Zealand đang gặp vô vàn rào cản – bắt đầu từ một trong những yếu tố cơ bản nhất của cuộc sống hiện đại: có một tài khoản ngân hàng.
Các ngân hàng lớn có vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự thay đổi. Ảnh: 123RFViệc không có tài khoản ngân hàng khiến người mãn hạn tù khó nhận lương, hưởng trợ cấp xã hội, tìm việc làm hay thuê nhà.
Nghiên cứu mới do tổ chức dịch vụ tài chính FinCap ủy quyền, được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu thông qua phỏng vấn 40 đại diện ngân hàng, tổ chức tư vấn tài chính, nhóm cộng đồng và Cục Quản lý trại giam (Corrections), đã chỉ ra thực trạng đáng lo ngại: Việc không có tài khoản ngân hàng sau khi ra tù là điều phổ biến, và nó cản trở quá trình tái hòa nhập xã hội.
Thậm chí, tình trạng này còn trực tiếp làm tăng nguy cơ tái phạm tội.
Một đại diện của tổ chức dịch vụ xã hội Māori – Te Pā – chia sẻ:
“Việc có một tài khoản ngân hàng là điều vô cùng cần thiết nếu chúng ta muốn họ sống đúng pháp luật. Đây là chìa khóa để trở thành một phần của xã hội. Nếu không được tiếp cận các dịch vụ tài chính chính thống, họ sẽ có nguy cơ rất cao quay lại con đường phạm tội.”
Mối liên hệ giữa việc không có tài khoản ngân hàng và nguy cơ tái phạm cũng đã được đề cập trong báo cáo năm 2016 của tổ chức Salvation Army. Một cố vấn tài chính khác nhấn mạnh rằng: “Thực trạng hiện tại đang khiến người ta khó mà tránh khỏi việc tái phạm.”
Nhu cầu cơ bản không được đáp ứng
Hai bản báo cáo từ nhóm nghiên cứu (bản đầu tiên công bố năm 2023, bản thứ hai vào tháng 4/2025) đã chỉ rõ những bước mà Corrections và ngành ngân hàng cần thực hiện để tháo gỡ rào cản cho người từng bị giam giữ.
Vào năm 2024, khoảng 10.000 người bị giam giữ tại các nhà tù ở New Zealand vào bất kỳ thời điểm nào, trong đó khoảng một nửa là người đã bị kết án, còn lại là người bị tạm giam.
Tỷ lệ tái giam giữ tại New Zealand hiện ở mức cao, với khoảng 30% tù nhân lần đầu có khả năng quay lại tù.
Ngân hàng Dự trữ New Zealand cũng từng nhấn mạnh rằng việc bao trùm tài chính rộng rãi là yếu tố thiết yếu giúp xã hội thịnh vượng và thúc đẩy năng suất kinh tế – và điều này đồng nghĩa với việc mọi người dân cần được tiếp cận dịch vụ ngân hàng.
Những rào cản chính
Một trong những trở ngại lớn nhất là luật phòng chống rửa tiền tại New Zealand, yêu cầu các ngân hàng phải thực hiện kiểm tra nghiêm ngặt trước khi mở tài khoản cho khách hàng.
Hiện nay, để mở tài khoản, khách hàng cần cung cấp hai loại giấy tờ tùy thân và một địa chỉ cư trú xác minh được – điều mà người mới ra tù thường không có. Ngoài ra, việc thiếu truy cập internet, sự ngần ngại từ phía ngân hàng và sự thiếu tự tin từ phía người ra tù cũng là những trở ngại đáng kể.
Giải pháp khả thi
Một giải pháp thiết thực là giao trách nhiệm cho Corrections chủ động hỗ trợ người sắp mãn hạn tù thu thập đầy đủ giấy tờ và nộp đơn mở tài khoản ngân hàng trước khi được thả. Tuy nhiên, điều này sẽ đòi hỏi nguồn lực bổ sung cho cơ quan này.
Một báo cáo thảo luận gần đây của Hội đồng các cơ quan quản lý tài chính New Zealand đã đề xuất tạo ra một loại tài khoản giao dịch mới với yêu cầu giấy tờ đơn giản hơn.
Tài khoản giao dịch cơ bản này sẽ cho phép nhận lương, trợ cấp và thực hiện các khoản thanh toán, nhưng không cung cấp tín dụng. Đồng thời, tài khoản này có thể bị giới hạn số tiền để giảm thiểu rủi ro rửa tiền.
Vai trò then chốt của các ngân hàng lớn
Hiện tại, chỉ duy nhất ngân hàng Westpac chấp nhận mở tài khoản cho người từng bị giam giữ thông qua một chương trình đặc biệt – cho phép người đang trong tù hoặc sắp mãn hạn tù có thể mở tài khoản.
Cho đến nay chỉ có một ngân hàng lớn - Westpac - sẵn sàng cung cấp tài khoản ngân hàng cho những cựu tù nhân. Ảnh: RNZChương trình này đã mang lại hiệu quả tích cực cho những người được tiếp cận. Corrections nhấn mạnh sự cần thiết của việc các ngân hàng lớn đóng vai trò “nhà cung cấp mặc định” dịch vụ ngân hàng cho người bị giam giữ – tương tự mô hình “nhà cung cấp mặc định” của KiwiSaver.
Điều này sẽ đảm bảo tù nhân có quyền lựa chọn ngân hàng phù hợp, đồng thời là cơ hội để các ngân hàng thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran