Một nữ nghị viên thành phố Whanganui đang lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ việc chính phủ New Zealand cho phép đẩy nhanh tiến trình phê duyệt dự án khai thác cát sắt dưới đáy biển South Taranaki Bight của công ty Trans-Tasman Resources (TTR).
Đường bờ biển lúc hoàng hôn ở Taranaki, New Zealand. (Nguồn: istock.com)Charlotte Melser – nghị viên nhiệm kỳ đầu – kêu gọi các hội đồng địa phương và iwi (cộng đồng bản địa Māori) cùng lên tiếng phản đối kế hoạch khai thác 50 triệu tấn cát sắt mỗi năm trong vòng 35 năm, trên diện tích 66 km² vùng biển South Taranaki.
“Đến bao giờ thì mới là đủ?” – bà Melser phát biểu với Local Democracy Reporting. “Bất chấp sự phản đối mạnh mẽ từ các cộng đồng ven biển, nhiều lần đơn xin bị từ chối, và những lỗ hổng lớn về đánh giá tác động môi trường, chính phủ vẫn trải thảm đỏ cho dự án này qua con đường ‘fast-track’ – một cách lén lút đưa dự án quay lại từ cõi chết.”
Dự án gây tranh cãi được “hồi sinh” qua Luật Fast-track 2024
Dự án của TTR đã vượt qua bước đầu tiên trong quy trình xét duyệt nhanh theo Luật Fast-track Approvals Act 2024, khi Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) xác nhận đơn đăng ký hợp lệ. Tiếp theo, EPA có 10 ngày để kiểm tra các đơn đăng ký cạnh tranh hoặc quyền khai thác hiện có trước khi chỉ định hội đồng chuyên gia đánh giá và đưa ra khung thời gian ra quyết định.
Tuy nhiên, theo quy trình này, chỉ các tổ chức hoặc cơ quan được mời mới được nộp ý kiến, loại trừ sự tham gia của các cá nhân – bao gồm thợ lặn, ngư dân và người dân quen thuộc với vùng biển bị ảnh hưởng.
“Quy trình này đang loại bỏ tiếng nói của người dân. Vì thế, trách nhiệm thuộc về các hội đồng địa phương, iwi và các tổ chức liên quan để đứng lên bảo vệ cộng đồng của mình,” Melser nhấn mạnh.
Người dân kêu gọi các hội đồng hành động
Sáng thứ Ba, bà Melser đã trao tận tay bản kiến nghị hơn 3.000 chữ ký cho Hội đồng Thành phố Whanganui và có kế hoạch trình bày tương tự trước Ủy ban Chiến lược và Vận hành của Hội đồng Thành phố New Plymouth vào chiều cùng ngày.
Bản kiến nghị do nhóm Concerned Communities of Taranaki and Manawatū Against Seabed Mining phát động, yêu cầu tất cả hội đồng bị ảnh hưởng phải tìm tư vấn độc lập, đánh giá toàn diện các tác động kinh tế và môi trường, đảm bảo cung cấp đầy đủ thông tin cho hội đồng quyết định.
Melser cho rằng việc chính phủ ưu tiên tăng trưởng kinh tế mà bỏ qua chi phí xã hội và môi trường là sai lầm:
“Vùng biển này đang vô cùng trù phú, là một taonga (báu vật tự nhiên) xứng đáng được bảo tồn.”
Thị trưởng Whanganui Andrew Tripe (trái) và giám đốc điều hành Hội đồng Quận Whanganui David Langford nhận được đơn kiến nghị phản đối khai thác đáy biển từ ủy viên hội đồng Charlotte Melser. (Nguồn: Local Democracy Reporting)TTR nói gì?
Chủ tịch điều hành TTR – ông Alan Eggers – cho biết ông hài lòng vì đơn xin được tiến hành nhanh chóng, đồng thời khẳng định dự án sẽ “tạo tăng trưởng cần thiết, việc làm tốt và giảm thiểu tác động môi trường”.
Theo báo cáo từ Viện Nghiên cứu Kinh tế New Zealand (NZIER), dự án có thể mang lại 850 triệu đô la doanh thu xuất khẩu mỗi năm và tạo hơn 1.350 việc làm – trong đó có 300 việc làm tại Taranaki và Whanganui.
Tuy nhiên, bà Melser cho rằng những con số này “bị thổi phồng” và Whanganui sẽ không hưởng lợi kinh tế nào, chỉ phải hứng chịu tác động từ các luồng trầm tích lan rộng từ khu vực khai thác.
Chính quyền địa phương phản hồi
Tháng 12/2024, Hội đồng Whanganui đã nhất trí thông qua kiến nghị phản đối chính thức dự án, do chính Melser đưa ra. Tuần trước, Thị trưởng Andrew Tripe đã sử dụng quyền hạn đặc biệt để đưa kiến nghị của bà Melser vào chương trình họp của hội đồng dù trễ hạn, và toàn bộ hội đồng đã đồng ý tiếp nhận.
Hồ sơ dự án của TTR dự kiến sẽ được công khai trên trang web của Chính phủ về các dự án fast-track trong tháng tới.
Theo 1news.co.nz – Noo Thuyen