Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa có cuộc gặp bất ngờ với Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa tại Ả Rập Xê Út, nơi ông kêu gọi Damascus bình thường hóa quan hệ với kẻ thù lâu năm là Israel. Cuộc gặp diễn ra ngay sau tuyên bố gây sốc của Mỹ về việc gỡ bỏ toàn bộ lệnh trừng phạt đối với chính phủ Hồi giáo tại Syria.
Một bức ảnh do Cung điện Hoàng gia Saudi cung cấp cho thấy Thái tử Saudi Mohammed bin Salman (phải) đang theo dõi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump (giữa) bắt tay với tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa tại Riyadh vào ngày 14 tháng 5 năm 2025. Ảnh: Bandar AL-JALOUD / Cung điện Hoàng gia Saudi / AFPÔng Trump đã gặp ông Sharaa – người từng tuyên thệ trung thành với al-Qaeda và hiện đứng đầu một nhóm bị Washington liệt kê là tổ chức khủng bố – trước thềm hội nghị thượng đỉnh giữa Mỹ và các quốc gia Ả Rập vùng Vịnh.
Hình ảnh đăng tải trên truyền hình quốc gia Ả Rập Xê Út cho thấy hai nhà lãnh đạo bắt tay dưới sự chứng kiến của Thái tử Mohammed bin Salman (MbS). Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cũng tham gia cuộc gặp dưới hình thức trực tuyến, theo hãng tin Anadolu của Thổ Nhĩ Kỳ.
Mỹ kêu gọi Syria gia nhập các Thỏa thuận Abraham
Ông Trump đã kêu gọi Syria tham gia các Thỏa thuận Abraham – sáng kiến bình thường hóa quan hệ với Israel mà UAE, Bahrain và Morocco đã tham gia từ năm 2020 dưới sự bảo trợ của Mỹ. Theo Thư ký báo chí Nhà Trắng đăng tải trên nền tảng X (Twitter cũ), mục tiêu là thúc đẩy hòa bình khu vực và đối trọng với ảnh hưởng của Iran.
Tuy nhiên, tiến trình đàm phán với Ả Rập Xê Út để gia nhập thỏa thuận này đã bị gián đoạn do cuộc chiến ở Gaza. Riyadh tuyên bố sẽ không tiến tới bình thường hóa quan hệ với Israel nếu chưa có nhà nước Palestine độc lập.
Dù một số thành viên trong nội các bày tỏ lo ngại về quá khứ cực đoan của ông Sharaa, ông Trump vẫn nhấn mạnh rằng việc gỡ bỏ lệnh trừng phạt là bước đi chiến lược nhằm mở ra cơ hội hợp tác mới giữa Washington và Damascus.
Đòn bẩy cho chính phủ mới của Syria
Quyết định của ông Trump là cú huých lớn cho ông Sharaa – người đang nỗ lực giành quyền kiểm soát toàn diện Syria sau khi lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad vào tháng 12 năm ngoái.
Gỡ bỏ trừng phạt sẽ mở đường cho các tổ chức nhân đạo hoạt động hiệu quả hơn, thúc đẩy đầu tư và thương mại nước ngoài trong bối cảnh Syria cần tái thiết sau nhiều năm nội chiến.
Tuy nhiên, Israel – đồng minh thân cận của Mỹ – phản đối mạnh mẽ động thái này và đã tăng cường hoạt động quân sự tại miền nam Syria, nơi họ lo ngại về sự hiện diện của các phần tử Hồi giáo cực đoan.
Bộ trưởng Ngoại giao Ả Rập Xê Út, Hoàng tử Faisal bin Farhan, tuyên bố tại cuộc họp báo rằng Riyadh sẽ hỗ trợ Syria phục hồi kinh tế, đồng thời tiết lộ "nhiều cơ hội đầu tư lớn" sẽ mở ra tại quốc gia này sau khi lệnh cấm vận được dỡ bỏ.
Hợp tác chống khủng bố và thỏa thuận kinh tế khổng lồ
Trong tuyên bố chính thức, Bộ Ngoại giao Syria cho biết nội dung cuộc gặp giữa ông Trump và ông Sharaa bao gồm hợp tác chống khủng bố, đặc biệt là trong việc loại bỏ các nhóm vũ trang phi nhà nước như ISIS.
Một cuộc gặp tiếp theo giữa Ngoại trưởng Syria và người đồng cấp Mỹ – Thượng nghị sĩ Marco Rubio – cũng đã được lên lịch.
Trong chuyến công du Vùng Vịnh kéo dài 4 ngày, ông Trump cũng ký kết các thỏa thuận kinh tế lớn, bao gồm:
• 600 tỷ đô la đầu tư từ Ả Rập Xê Út vào Mỹ
• 142 tỷ đô la hợp đồng mua vũ khí Mỹ
Tiếp theo, ông Trump sẽ tới Doha (Qatar), nơi dự kiến sẽ có các khoản đầu tư hàng trăm tỷ USD vào Mỹ. Qatar Airways cũng dự kiến mua 100 máy bay thân rộng của Boeing. Sau đó, ông sẽ đến Abu Dhabi để gặp các lãnh đạo UAE và có thể ghé thăm Thổ Nhĩ Kỳ cho một cuộc họp tiềm năng với Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Ông Trump cũng bày tỏ quan ngại về tình hình tại Gaza và khẳng định Mỹ cùng Ả Rập Xê Út nhất trí về chấm dứt xung đột cũng như thả toàn bộ con tin do Hamas bắt giữ.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran