Một chuyên gia về tội phạm xuyên quốc gia cho biết, New Zealand và Australia đang trở thành “con bò sữa” của thị trường methamphetamine (ma túy đá) trong khu vực Thái Bình Dương – yếu tố chính gây ra cuộc khủng hoảng ma túy nghiêm trọng tại nhiều quốc gia trong vùng.
Khoảng 1,1 tấn methamphetamine đã được phát hiện giấu trong các container ở thị trấn Nadi của Fiji vào năm ngoái. Ảnh: Được cung cấp/Cảnh sát FijiÔng Jose Sousa-Santos, phó giáo sư tại Trung tâm An ninh Khu vực Thái Bình Dương thuộc Đại học Canterbury, chia sẻ trên chương trình Pacific Waves rằng các “tín hiệu đỏ” đã xuất hiện từ ít nhất 5 năm trước.
Hiện nay, các quốc gia như Fiji, Tonga, Samoa và Papua New Guinea đang vật lộn với tình trạng sử dụng ma túy đá gia tăng nhanh chóng trong cộng đồng. Cùng với đó là hàng loạt hệ lụy về y tế và kinh tế - xã hội. Fiji đã tuyên bố bùng phát dịch HIV, một phần xuất phát từ việc dùng chung kim tiêm giữa người nghiện ma túy cũng như lây truyền qua đường tình dục. Chỉ tính riêng từ 2023 đến 2024, số ca nhiễm HIV ở nước này đã tăng 281%, đạt 1583 ca mới.
Theo ông Sousa-Santos, các nước như Fiji và Tonga đang bị lợi dụng như trạm trung chuyển trong tuyến đường buôn bán methamphetamine và cocaine từ Bắc – Nam Mỹ và Đông Nam Á sang Australia và New Zealand. Đồng thời, các tiền chất điều chế ma túy cũng được vận chuyển theo chiều ngược lại qua các nước Thái Bình Dương.
Từ “trung chuyển” thành “thị trường tiêu thụ” – Bước ngoặt nguy hiểm
Trước đây, hoạt động vận chuyển ma túy qua các quốc đảo này ít gây ảnh hưởng trực tiếp đến cộng đồng địa phương. Những tổ chức tội phạm như Tam Hoàng Trung Quốc hay các băng đảng ma túy Mỹ Latin thường trả công cho những người hỗ trợ (là doanh nhân, quan chức hoặc nhân vật có vị trí cao trong xã hội) bằng tiền mặt.
Tuy nhiên, khoảng 5 năm trở lại đây, hình thức thanh toán này đã thay đổi: ma túy thay cho tiền mặt.
“Chúng tôi bắt đầu thấy sự phát triển của thị trường tiêu thụ ma túy nội địa, không chỉ ở Fiji mà còn ở Tonga và các quốc đảo khác,” Sousa-Santos nói. “Khi được trả bằng ma túy, những người này bán lại và thu được lợi nhuận nhiều hơn cả mức đã thỏa thuận.”
Điều này dẫn đến sự bùng nổ thị trường ma túy tại các quốc gia Thái Bình Dương.
Tham nhũng, tội phạm nội địa và làn sóng buôn lậu mới
Fiji được xem là ví dụ điển hình cho tốc độ phát triển chóng mặt của vấn đề này – từ tác động xã hội, cộng đồng cho tới tham nhũng trong lực lượng chấp pháp.
Tháng 5 vừa qua, cảnh sát Fiji đã thu giữ gần 5kg methamphetamine tại sân bay Nadi. Những người bị bắt bao gồm cảnh sát và nhân viên hải quan cấp cao, trong đó có 2 thành viên Cục Chống Ma Túy và trưởng phòng Tình báo Hải quan.
Lô hàng ma túy này xuất phát từ bờ Đông Châu Phi và có liên hệ với Nigeria.
“Điều này cho thấy các băng nhóm tội phạm nhỏ trong Thái Bình Dương đang tự thiết lập đường dây buôn ma túy riêng, để phục vụ thị trường nội địa – điều mà trước đây chưa từng có,” ông nói.
Dù các thị trường này quá nhỏ để các cartel quốc tế quan tâm, nhưng tội phạm địa phương vẫn đủ khả năng khai thác và kiếm lời.
Một yếu tố đáng lo ngại khác là vai trò của những người bị trục xuất từ Mỹ, Australia và New Zealand – đặc biệt là những người có tiền án hình sự và không thể tái hòa nhập cộng đồng ở quốc đảo nơi họ bị trả về.
“Họ không hiểu ngôn ngữ, văn hóa, không có cơ hội việc làm... nên quay lại kết nối với đối tượng tội phạm ở nơi họ từng sống. Họ mang theo kỹ thuật, chiến thuật buôn lậu mới, gây ra sự tiến hóa trong hoạt động tội phạm khu vực,” ông Sousa-Santos nhận định.
Giải pháp cần toàn diện và bản địa hóa
Để đối phó với cuộc khủng hoảng, giải pháp phải mang tính toàn diện, bao gồm việc tăng cường hệ thống an ninh khu vực và phối hợp nhiều cấp độ – từ các cơ quan quốc tế như Interpol đến các trưởng làng và lãnh đạo truyền thống ở cơ sở.
“Cách tiếp cận phải khác biệt, phải phù hợp với văn hóa và bối cảnh riêng của từng quốc đảo Thái Bình Dương,” ông Sousa-Santos kết luận.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran