Cựu Thủ tướng Sir Geoffrey Palmer cảnh báo rằng nền dân chủ của New Zealand đang ở vị trí mong manh, giống như nhiều quốc gia khác trên thế giới, và cần có nhiều nỗ lực hơn để làm nó ổn định và vững chắc.
Ngài Geoffrey Palmer trò chuyện với Jack Tame của Q+A vào tháng 9 năm 2025 (Nguồn: Q and A)Sir Geoffrey có một sự nghiệp xuất sắc cả trong và ngoài chính trường, từng đảm nhiệm bốn nhiệm kỳ nghị sĩ, là thành viên Hội đồng Tư pháp Hoàng gia (Privy Council), thẩm phán Tòa án Công lý Quốc tế, và Chủ tịch Ủy ban Luật pháp.
Hiện ông là học giả danh dự ngành luật tại Đại học Victoria, và đã trao đổi với chương trình Q+A về cuốn sách sắp xuất bản của mình, mang tên “How to Save Democracy in Aotearoa New Zealand”.
“Mục tiêu khi viết cuốn sách này là đảm bảo nền dân chủ của New Zealand vững mạnh nhất có thể, để có thể chống lại những xu hướng quốc tế tiêu cực đang lan rộng,” Sir Geoffrey nói.
“Sự suy thoái và mục ruỗng sẽ xuất hiện trong các nền dân chủ, và nếu không được khắc phục, tình hình sẽ xấu đi. Đây chính là cơ hội để chủ nghĩa dân túy chiếm ưu thế và chủ nghĩa chuyên chế phát triển.”
Ông chỉ trích sự suy yếu của pháp quyền ở nhiều quốc gia và việc bỏ qua các chuẩn mực trong quan hệ quốc tế, dẫn chứng việc Nga – thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc – tiến hành xâm lược Ukraine bất hợp pháp.
Ông cũng lưu ý số lượng quốc gia được công nhận là dân chủ đang giảm dần.
Tuy nhiên, Sir Geoffrey nhấn mạnh New Zealand không nhất thiết sẽ đi theo hướng tiêu cực đó, và so với nhiều nước khác, tình hình vẫn không tệ, nhưng trên thế giới, dân chủ đang có xu hướng suy giảm rõ rệt.
Suy yếu các quy trình Quốc hội
Một trong những chỉ trích chính của ông đối với New Zealand là sự xói mòn các quy trình Quốc hội bởi các chính phủ kế tiếp, đặc biệt là việc sử dụng cơ chế khẩn cấp (urgency) để thông qua dự luật, bỏ qua các quy trình thẩm định thông thường.
“Nếu bạn muốn xử lý nhiều dự luật, Quốc hội không họp đủ để thực hiện điều đó,” Palmer nhấn mạnh, đồng thời cho rằng soạn thảo luật hiệu quả là công việc tốn nhiều thời gian và khó khăn.
“Các nghị sĩ làm việc quá tải. Hệ thống chính phủ của chúng ta rất lớn. Để giữ cho nó hoạt động đúng cách, bạn phải có trách nhiệm giải trình,” Sir Geoffrey nói.
Ông từng đề xuất tăng số lượng nghị sĩ nhằm tăng cường giám sát và trách nhiệm của nhánh hành pháp.
“Người dân không thích chính trị gia, nhưng vấn đề là Quốc hội đang mất niềm tin trong mắt công chúng. Lý do là người dân không tin tưởng,” ông nhận định.
“Nếu bạn không có nền dân chủ thực sự trong các thể chế, và người dân không tin, bạn đang trên con đường suy vong.”
Sir Geoffrey kết luận:
“Dân chủ là hình thức chính quyền rất mong manh. Nó có thể trượt đi mà người dân không hề nhận ra.”
Theo 1news.co.nz – Khoa Tran