Hệ thống hưu trí của New Zealand được xếp hạng 17 trong số 52 quốc gia trong bảng xếp hạng toàn cầu mới, kèm theo cảnh báo rằng dù quốc gia này đang đối mặt với bài toán chi phí, đây không phải là vấn đề riêng của họ.
Chỉ số Hưu trí Toàn cầu Mercer xếp hạng hệ thống hưu trí và KiwiSaver của New Zealand mức B về tính đầy đủ – phản ánh mức thu nhập người dân nhận được khi nghỉ hưu; B về tính bền vững – đánh giá mức độ khả thi về tài chính; và A về tính minh bạch – thể hiện mức độ tin cậy của hệ thống.
Báo cáo cho rằng New Zealand có thể nâng điểm bằng cách tăng mức đóng góp, độ bao phủ và hiệu quả thuế của KiwiSaver, cũng như nâng tuổi hưởng NZ Super, tăng tiết kiệm hộ gia đình, và áp dụng tín dụng hoặc khoản đóng góp cho người nghỉ việc để chăm con nhỏ.
“New Zealand là một trong số ít quốc gia không có ưu đãi thuế cho việc chuẩn bị nghỉ hưu,” tác giả báo cáo kiêm đối tác của Mercer, Tim Jenkins, cho biết.
Báo cáo cũng khuyến nghị New Zealand nên tập trung vào mục tiêu chính của KiwiSaver là thu nhập hưu trí, đồng thời cải thiện các lựa chọn rút tiền sau khi nghỉ hưu.
Các quốc gia có hệ thống hưu trí hàng đầu gồm Hà Lan, Iceland, Đan Mạch, Singapore và Israel.
Dù có nhiều câu hỏi xoay quanh tính bền vững của NZ Super, Jenkins cho biết New Zealand không đơn độc – nhiều quốc gia khác còn đối mặt với thách thức nghiêm trọng hơn.
Áo, Brazil và Ý đều bị chấm điểm E về tính bền vững; trong khi Pháp và Đức đạt A về tính đầy đủ nhưng chỉ D về tính bền vững.
Jenkins nói New Zealand đã cải thiện trên mọi tiêu chí trong bản cập nhật mới nhất, nhưng các quốc gia khác tiến nhanh hơn.
Tính bền vững được cải thiện dựa trên dữ liệu kinh tế mới của IMF, không còn tính các năm chịu ảnh hưởng bởi Covid-19.
Ông cho biết New Zealand nằm trong top một phần ba các quốc gia được khảo sát, nhưng có điểm khá thấp về mức thu nhập hưu trí.
Báo cáo xem xét tỷ lệ thu nhập trung bình người lao động nhận được sau khi nghỉ hưu, với chuẩn mục tiêu là 70% thu nhập trước khi nghỉ.
“NZ Super vẫn ổn,” Jenkins nói. “Nhưng KiwiSaver có mức đầy đủ dưới trung bình – đóng góp tự nguyện và tỷ lệ đóng còn thấp.”
Ông cho rằng những người làm việc theo chế độ trả lương tổng ít có động lực tham gia KiwiSaver vì họ phải tự chi trả phần đóng góp của nhà tuyển dụng.
Những người thu nhập thấp hoặc không có việc làm cũng đang bị bỏ lại phía sau.
Jenkins gợi ý có thể tách riêng một phần giữa đóng góp của nhà tuyển dụng và người lao động, đồng thời áp dụng mức đóng góp tối thiểu cho người thu nhập thấp.
“Điều đó giúp họ tích lũy thêm khoản tiết kiệm cá nhân bên cạnh NZ Super... Với những người không thể đóng 3,5% hay 4%, họ sẽ không nhận được phần đóng góp tương ứng từ chủ lao động.”
Ông nói thêm, khi tuổi thọ ngày càng tăng, cần xem xét lại cách hệ thống hưu trí thích ứng.
“Nếu bạn nghỉ hưu 20 năm sau tuổi 65 thì rất khác với chỉ 10 năm. Các quốc gia khác đang bắt đầu tranh luận về việc tăng tuổi hưu trí quốc gia.”
Jenkins nhấn mạnh rằng tính đầy đủ và bền vững có thể được cải thiện đồng thời bằng cách xem xét KiwiSaver và NZ Super như một tổng thể.
Tại Úc, người dân có thể rút tiền tiết kiệm hưu trí trước tuổi nhận lương hưu, cho phép nghỉ sớm nếu cần – chẳng hạn khi làm việc tay chân nặng nhọc.
“Hiện có khí thế sẵn sàng cho thay đổi, và thời điểm đã chín muồi,” Jenkins nói. “KiwiSaver đã 18 năm tuổi, và đây là lúc nhìn lại để xem ta có thể làm gì tốt hơn. Thế giới hôm nay đã rất khác so với 20 năm trước.”
Theo rnz.co.nz - Hani Dang