Lãi suất của các tài khoản tiết kiệm hiện nay nhìn chung không đủ cao để theo kịp lạm phát. Vậy nếu không muốn giá trị tiền của mình “tụt lùi”, người gửi tiết kiệm có những lựa chọn nào?
Dữ liệu từ Ngân hàng Dự trữ cho thấy, trong tháng 11, lãi suất trung bình của các tài khoản tiết kiệm có thưởng (loại trả thêm lãi khi người gửi nộp tiền đều đặn hoặc không rút tiền) chỉ đạt 1,82%.
Các loại tài khoản tiết kiệm khác còn có mức lãi thấp hơn nhiều, chỉ quanh mức 1%.
Trong khi đó, lạm phát – được đo bằng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) – đang ở mức khoảng 3%.
Ông Dean Anderson, nhà sáng lập Kernel Wealth, cho biết theo thời gian đã xuất hiện những chu kỳ rõ rệt, khi lợi suất thực của tài khoản tiết kiệm (sau khi trừ lạm phát) lúc dương, lúc âm.
“Trong những năm sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, lãi suất giảm nhưng lạm phát cũng khá thấp, nên lợi suất thực từ tiền mặt tuy nhỏ nhưng thường vẫn dương nhẹ.
“Giai đoạn khoảng 2013–2019, chúng ta sống trong môi trường ‘lãi suất thấp, lạm phát thấp’ – cái gọi là trạng thái bình thường mới – khiến lợi suất thực của người gửi tiết kiệm ở mức vừa phải, không quá hấp dẫn.
“Đến khi Covid xuất hiện, tình hình thay đổi. Lãi suất điều hành bị hạ xuống mức thấp kỷ lục, rồi gần đây lại tăng mạnh để đối phó với lạm phát tăng cao.
“Kết quả là nhiều người gửi tiết kiệm chỉ đạt lợi suất thực bằng 0 hoặc âm: sau khi tính đến lạm phát, và đặc biệt là thuế đánh vào tiền lãi, sức mua của khoản tiết kiệm thường bị giảm đi.
“Điều đó không có nghĩa là giữ tiền mặt lúc nào cũng xấu. Tiền mặt và tài khoản rút ngay vẫn đóng vai trò quan trọng – ví dụ như quỹ dự phòng khẩn cấp, nơi giữ tiền ngắn hạn, hoặc tiền đặt cọc mua nhà. Nhưng rõ ràng, tiền mặt thường không phải giải pháp tốt nếu dùng làm kênh duy nhất để tích lũy tài sản dài hạn.”
Dữ liệu của Ngân hàng Dự trữ cũng cho thấy tổng tiền trong các tài khoản tiết kiệm đã lên tới 118,4 tỷ đô la, tăng từ 110,7 tỷ đô la so với một năm trước.
Số tiền trong các tài khoản giao dịch – vốn thường không trả lãi – cũng tăng mạnh, từ 123,4 tỷ lên 139,9 tỷ đô la.
Trong cùng giai đoạn, số dư tiền gửi có kỳ hạn tăng nhẹ từ 227,4 tỷ lên 228,6 tỷ đô la.
Ông David Cunningham, giám đốc điều hành của Squirrel, cho rằng điều này có thể xuất phát từ sự “ì ạch” của khách hàng.
“Tài khoản tiết kiệm có thể cũng là một nơi giữ tiền không tệ, nhưng khi lãi suất giảm thì chúng trở nên kém hấp dẫn hơn rất nhiều so với tiền gửi có kỳ hạn.
“Tại sao lại để tiền nằm trong tài khoản tiết kiệm tiêu chuẩn của Westpac – hình như gọi là Simple Saver – với lãi suất chỉ 0,05%? Năm điểm cơ bản thôi, gần như bằng 0, đúng không?
“Thực chất đó là sự thờ ơ. Vì sao lại để tiền nằm trong tài khoản giao dịch? Nhiều người có thể chỉ để vài nghìn đô cho chi tiêu, nhưng cũng có người để hàng chục nghìn đô trong tài khoản không sinh lãi.”
Ông cho biết điều đó mang lại lợi ích cho các ngân hàng.
“Đó là chiến lược kinh điển: trả lãi cho nhóm khách hàng nhạy cảm với lãi suất, và bù đắp từ những khách hàng không quan tâm đến lãi suất hoặc có quán tính. Đây là một trong những bí quyết của ngành ngân hàng.”
Theo ông, đôi khi người gửi tiền thậm chí còn không biết mình đang được hưởng mức lãi bao nhiêu, vì thông tin này không được hiển thị rõ ràng trên trang chính của dịch vụ ngân hàng trực tuyến.
“Nếu câu trả lời là gì ư? Chỉ cần hiển thị lãi suất ngay trên màn hình chính, chỗ hiện số dư… Nếu thấy lãi suất ở đó, mọi người sẽ tỉnh ra ngay, đúng không?”
Vậy bạn có thể làm gì?
Ông Anderson cho biết có một vài điều người dân nên cân nhắc để cải thiện lợi suất.
Nếu cần dùng tiền trong vòng một đến hai năm tới, thì vẫn nên giữ tiền mặt hoặc gửi ngắn hạn, dù lợi suất thấp.
“Với các mục tiêu dài hạn hơn, bạn nên cân nhắc danh mục tài sản đa dạng hơn, có khả năng vượt lạm phát tốt hơn.
“Khi các khoản tiền gửi có kỳ hạn đáo hạn trong bối cảnh lãi suất giảm, đó là thời điểm tự nhiên để đánh giá lại xem toàn bộ tiền tiết kiệm có nên tiếp tục nằm ở tiền mặt hay không, hay nên phân bổ một phần sang các khoản đầu tư tạo thu nhập hoặc tăng trưởng.”
Ông cũng khuyên khi so sánh lợi suất, nên nhìn vào con số sau thuế, sau lạm phát và sau phí, thay vì chỉ nhìn lãi suất niêm yết.
“Các quỹ quản lý dạng Cash Plus có thể là lựa chọn hấp dẫn so với tiền gửi có kỳ hạn truyền thống hoặc tài khoản tiết kiệm linh hoạt. Những quỹ này được xây dựng theo hướng đa dạng hóa, đầu tư vào tiền mặt và các tài sản tương đương tiền như trái phiếu và tiền gửi ngắn hạn.
“Mặc dù giá trị quỹ có thể dao động nhẹ, nhưng mục tiêu thường là mang lại lợi suất cạnh tranh, thậm chí cao hơn so với tiết kiệm truyền thống và tiền gửi có kỳ hạn, đồng thời vẫn đảm bảo tính thanh khoản.”
Ông cho biết các quỹ phòng thủ cũng là một lựa chọn, vì có tỷ trọng cao hơn ở các tài sản tạo thu nhập.
Bà Liz Koh, nhà sáng lập Enrich Retirement, cho rằng nhiều người đang lo sai trọng tâm khi quá chú ý đến lãi suất tài khoản tiết kiệm.
“Ngân hàng là nơi bạn giữ tiền an toàn cho đến khi cần chi tiêu hoặc đầu tư vào chỗ khác. Bạn không nên trông cậy vào tiền gửi ngân hàng để tạo thu nhập. Số tiền gửi ngân hàng nên chỉ ở mức tối thiểu cần thiết cho chi tiêu bằng tiền mặt trong vòng hai đến năm năm tới; phần còn lại nên được đầu tư vào các loại tài sản khác hoặc các quỹ đa dạng để vừa có thu nhập, vừa có tăng trưởng.
“Khi lãi suất thấp, bạn càng không muốn phải trả phí cho các sản phẩm đầu tư mà chủ yếu đầu tư vào tiền mặt hoặc tài sản tương đương tiền, vì rất có thể lợi suất sau phí sẽ là âm.”
Theo 1news.co.nz - Hani Dang