Công ty truyền thông NZME đã lên tiếng xin lỗi sau khi một số tờ báo địa phương của họ đăng tải danh sách sách thiếu nhi New Zealand, trong đó giới thiệu nhiều tựa sách không hề tồn tại.
Một số ý kiến trên mạng suy đoán rằng các tựa sách giả này có thể đã được tạo ra bằng trí tuệ nhân tạo (AI).
Danh sách này, xuất hiện trên các báo Hawke's Bay Today và Rotorua Daily Post vào ngày 22/12, bao gồm những gợi ý sách không có thật, nhưng lại được ghi là của các tác giả New Zealand.
Tác giả Tania Roxborogh (Canterbury) cho biết bà biết đến danh sách này lần đầu khi dì của bà gửi cho bà một mẩu báo địa phương, sau đó là từ một người bạn.
“Tôi không viết sách tranh,” Roxborogh nói với 1News.
“Với tôi, điều này cho thấy các tổ chức truyền thông chính thống hiểu biết và tôn trọng sách New Zealand ít đến mức nào, đặc biệt là sách thiếu nhi.”
Khi nhận ra tên mình xuất hiện trong danh sách, ban đầu bà nghĩ rằng cuốn tiểu thuyết mới nhất của mình đã được nhắc đến. “Tôi nghĩ [sách của mình] đã được quan tâm một chút,” bà nói.
“Nhưng không, đó lại là một thứ mà tôi chưa từng viết.”
Danh sách đã giới thiệu một cuốn sách tranh song ngữ có tên Te Rā Kirihimete o Hemi / Hemi's Christmas Day, được cho là của Roxborogh và minh họa bởi Tracy Duncan.
Cuốn sách này hoàn toàn không tồn tại.
Những sai sót trong bài viết lần đầu được phát hiện trên nền tảng mạng xã hội Bluesky, nơi người dùng chỉ ra nhiều tựa sách trong danh sách không hề có thật.
Các tựa sách không tồn tại khác bao gồm Paddington's New Zealand Christmas và The Night Before Christmas in Aotearoa, được cho là đồng tác giả bởi Margaret Mahy – người đã qua đời vào năm 2012.
Một người phát ngôn của NZME cho biết: “Gần đây chúng tôi đã đăng tải một danh sách các tựa sách do World Literacy Foundation cung cấp, trong đó có nhiều thông tin không chính xác.
“Chúng tôi đã trao đổi vấn đề này với tổ chức trên — họ đã xin lỗi và đang rà soát lại các quy trình nội bộ. NZME xin lỗi độc giả và các tác giả vì sai sót này.”
Trên mạng cũng xuất hiện suy đoán rằng danh sách này có thể đã được tạo bằng trí tuệ nhân tạo, tương tự một vụ việc hồi đầu năm khi nhiều tờ báo Mỹ đăng các gợi ý sách đọc mùa hè do AI tạo ra, trong đó có những cuốn sách giả.
Khi tìm kiếm trên Google một số tựa sách trong bài của NZME, kết quả trả về là các bản tóm tắt do AI tạo ra, dường như xác nhận sự tồn tại của những cuốn sách này. Tuy nhiên, các bản tóm tắt đó lại dựa trên thông cáo báo chí sai lệch ban đầu.
Roxborogh, người từng làm giám khảo Giải thưởng Sách Ockham New Zealand năm nay, cho rằng sai sót này là một cơ hội bị bỏ lỡ để tôn vinh văn học New Zealand đích thực.
“Chúng tôi, với tư cách là các nhà văn, đã làm việc vô cùng vất vả để được nhìn thấy,” bà nói. “Chúng tôi vốn đã rất khó để đưa sách của mình lên báo chí và được chú ý.”
Nữ tác giả cho rằng vụ việc này làm nổi bật những vấn đề rộng hơn mà các nhà văn đang đối mặt.
Suy giảm truyền thông văn học, ít chú ý đến tác giả New Zealand
Bà cho biết việc được xuất hiện trên truyền thông là “rất quan trọng” đối với các tác giả địa phương, và việc không kiểm chứng thông tin là điều đáng thất vọng.
“NZME đã khá dễ dàng đăng tải danh sách này, trong khi không gian đó hoàn toàn có thể được dùng để tôn vinh những cuốn sách chân thực, tuyệt vời.”
Roxborogh, tác giả cuốn Charlie Tangaroa and the Creature from the Sea – tác phẩm đoạt giải Sách của Năm Margaret Mahy 2021 – cho biết sách thiếu nhi New Zealand chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trên thị trường nội địa Aotearoa.
“Có rất nhiều nhà văn xuất sắc, nhưng bạn hiếm khi thấy họ được trưng bày, vì thị trường bị lấn át bởi những tiếng nói ồn ào đến từ Mỹ.”
Bà nói rằng việc đưa tin về sách nội địa đã suy giảm đáng kể trong hai thập kỷ qua.
“Ngày xưa, sách của tôi lúc nào cũng được giới thiệu trên New Zealand Herald. Tôi có cả vài cuốn sổ lưu những mẩu báo mỗi khi sách được nhận xét. Điều đó giờ không còn nữa,” bà nói.
“Trước đây có biên tập viên sách, có biên tập viên nghệ thuật. Có những người hiểu lĩnh vực này và có thể nói: ‘Khoan đã, có gì đó không ổn’.”
1News đã liên hệ với World Literacy Foundation để xin bình luận.
Đây không phải lần đầu NZME đối mặt với chỉ trích liên quan đến các vấn đề có thể liên quan đến AI. Vào tháng 7/2024, công ty thừa nhận đã sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn để viết các bài xã luận đăng trên Weekend Herald, và chấp nhận rằng những bài viết đó không đạt tiêu chuẩn của họ.
Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) là thuật ngữ kỹ thuật dùng để chỉ công nghệ đứng sau các sản phẩm như ChatGPT, Microsoft Copilot hay Google Gemini.
Danh sách các tựa sách không chính xác
A Kiwi Christmas, của Bronwyn Elsmore & Jacqui Colley
The Night Before Christmas in Aotearoa, của Margaret Mahy & Gavin Bishop
Te Rā Kirihimete o Hemi / Hemi’s Christmas Day, của Tania Roxborogh & Tracy Duncan
Meri Kirihimete, Kiwi!, của Lynley Dodd
Paddington’s New Zealand Christmas, của Michael Bond & Gavin Bishop
Theo 1news.co.nz - Hani Dang