Lãnh đạo đảng ACT và Phó Thủ tướng tương lai David Seymour đã chỉ trích cơ cấu bộ trưởng hiện tại là “cồng kềnh” với nhiều chức danh “vô nghĩa”, đồng thời kêu gọi thu gọn đội ngũ bộ trưởng, danh mục công việc và các bộ ngành chính phủ.
David Seymour nói rằng cần phải thay đổi điều gì đó. Ảnh: RNZ / REECE BAKERTrong bài phát biểu tại Phòng Thương mại Tauranga hôm thứ Năm, ông Seymour đã kêu gọi tinh giản bộ máy hành pháp, cho rằng cơ cấu hiện tại là một “cỗ máy quan liêu phức tạp” và là ví dụ điển hình của “sự tê liệt quốc gia”.
“Hiện tại chúng ta có 82 danh mục bộ trưởng… do 28 bộ trưởng đảm nhiệm. Dưới họ là 41 cơ quan chính phủ riêng biệt,” ông Seymour cho biết.
“Phải có sự thay đổi... có thể điều đó khiến tôi và một vài đồng nghiệp mất ghế, nhưng nếu đó là cái giá phải trả... thì hoàn toàn xứng đáng.”
Đề xuất của Seymour:
• Chỉ còn 20 bộ trưởng, tất cả đều thuộc Nội các.
• Không có bộ trưởng liên kết, trừ lĩnh vực tài chính.
• Giảm số lượng cơ quan chính phủ xuống còn 30, mỗi cơ quan do một bộ trưởng duy nhất phụ trách.
• Mỗi bộ trưởng sẽ chịu trách nhiệm về một lĩnh vực chính sách cụ thể, không đảm nhiệm nhiều vai trò như hiện nay.
Ông cũng chỉ trích các vị trí như Bộ trưởng Giảm nghèo trẻ em – từng được cựu Thủ tướng Jacinda Ardern đảm nhận và hiện thuộc về bà Louise Upston – là “hình thức bề ngoài” và không mang lại hiệu quả thực chất. Một số danh mục khác bị nêu tên bao gồm: Auckland, Đảo Nam, Săn bắn và Câu cá, Không gian, và Ngành đua ngựa – hiện do ông Winston Peters của đảng NZ First phụ trách.
“Tôi không nói các cộng đồng này không quan trọng. Nhưng việc đặt tên một danh mục hoặc cơ quan theo tên cộng đồng không phải là chính sách tốt. Đó chỉ là một cử chỉ chính trị dễ dãi, là biểu tượng chứ không phải hành động thực chất.”
Seymour và vai trò hiện tại
Hiện ông Seymour đang giữ chức Bộ trưởng Quy chế – một vị trí mới được ACT đàm phán trong thỏa thuận liên minh. Ông cũng đảm nhận các vai trò liên kết trong lĩnh vực tài chính, giáo dục, y tế và tư pháp.
Dự đoán trước sự chỉ trích rằng ông cũng đã tạo ra một bộ mới, Seymour cho rằng vai trò của ông là để giảm thiểu bộ máy, chứ không phải làm phình to thêm.
“ACT không phải là người dọn bàn, nhưng chúng tôi đang ngồi ở đó. Nếu được chọn dọn bàn, sẽ có ít khăn trải bàn hơn nhiều.”
Bài học từ quốc tế và đề xuất lâu dài
Ông Seymour viện dẫn rằng Ireland, quốc gia có quy mô dân số tương đương New Zealand, chỉ có 15 bộ trưởng với 18 danh mục, và các quốc gia lớn hơn như Hàn Quốc hay Anh quốc cũng có bộ máy tinh gọn hơn.
Ông cho rằng tình trạng hiện tại bắt đầu từ khi hệ thống MMP được áp dụng vào thập niên 1990, nhằm tạo điều kiện cho các liên minh chính trị với việc bổ nhiệm bộ trưởng ngoài nội các.
ACT cũng từng kêu gọi bãi bỏ một số bộ, như Phát triển Người Māori, Các dân tộc Thái Bình Dương, Phụ nữ, Cộng đồng Sắc tộc, và cả Ủy ban Nhân quyền.
Dưới đề xuất mới, có thể có tới 8 thư ký nghị viện làm nơi đào tạo cho bộ trưởng tương lai. Hiện tại, có hai người giữ vai trò này: ông Simon Court của ACT và bà Jenny Marcroft của NZ First.
Theo rnz.co.nz – Khoa Tran